Επείγοντα μέτρα για ρεύμα και θέρμανση: Πόσο αυξάνονται οι επιδοτήσεις

Την ενίσχυση της δύναμης πυρόσβεσης κατά της φωτιάς της ενεργειακής ακρίβειας και των εστιών ανατιμήσεων σε ευρύ φάσμα αγαθών και υπηρεσιών που απειλούν να «κάψουν» τα εισοδήματα και να εξουδετερώσουν τα οφέλη από τις φορολογικές ελαφρύνσεις βάζει στην ατζέντα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.

Οι επιβαρύνσεις για τα νοικοκυριά από τη συνεχή αύξηση των τιμών του ρεύματος κλιμακώνονται, καθώς η χονδρική τιμή κινείται συνεχώς υψηλότερα, υπό την επίδραση του ράλι της τιμής του φυσικού αερίου. Για σήμερα, η μέση χονδρική τιμή έχει καθοριστεί στα 204 ευρώ, με μια ημερήσια αύξηση κατά 14,6%. Μέσω της ρήτρας αναπροσαρμογής που έχει ενσωματωθεί στα περισσότερα συμβόλαια των καταναλωτών, οι αυξήσεις αυτές θα περάσουν στους λογαριασμούς το επόμενο διάστημα. Αντίστοιχα, το πετρέλαιο θέρμανσης αναμένεται να αρχίσει να διατίθεται με τιμές τουλάχιστον 20% αυξημένες σε σχέση με πέρυσι.

Τα σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι για την ανακούφιση των νοικοκυριών προβλέπουν:

• Αύξηση κατά 40%-50% της επιδότησης στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου για τους οικιακούς καταναλωτές. Σήμερα η επιδότηση είναι 30 ευρώ ανά μεγαβατώρα σε όλους τους καταναλωτές χαμηλής τάσης, για κατανάλωση έως 300 κιλοβατώρες το μήνα, την περίοδο Σεπτεμβρίου - Δεκεμβρίου. Βάσει του νέου σχεδίου, θα αυξηθεί έως τα 45 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
• Αύξηση του κονδυλίου για το επίδομα θέρμανσης με ταυτόχρονη αναπροσαρμογή κατά 20% - 30% των εισοδηματικών κριτηρίων, με στόχο να αυξηθεί το ποσό του επιδόματος ανά νοικοκυριό και να διευρυνθεί η περίμετρος των δικαιούχων. Σε περίπτωση που οι θεσμοί εγκρίνουν το κυβερνητικό σχέδιο, η βάση υπολογισμού του επιδόματος θα αυξηθεί στα 264 ευρώ από 220 ευρώ, ενώ το εισοδηματικό όριο για τους άγαμους θα ανέβει στα 15.000-16.000 ευρώ από τα 12.000 ευρώ που είναι σήμερα, για τα ζευγάρια στα 24.000 - 26.000 ευρώ και στα 26.000 - 28.000 ευρώ από 22.000 ευρώ για μονογονεϊκές οικογένειες. Επίσης, προβλέπεται υψηλότερη προσαύξηση για τα τέκνα από τα 2.000 στα 3.000 ή και στα 4.000 ευρώ.

Πέραν των παραπάνω ορισμένοι εισηγούνται μειώσεις στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης και στον ΦΠΑ στην ενέργεια σε περίπτωση παράτασης της κρίσης, σενάριο που συγκεντρώνει μικρές πιθανότητες υλοποίησης καθώς θα «ανοίξει βαθιές τρύπες» στα κρατικά ταμεία.   

Παρά την «αχτίδα φωτός» στην αγορά ενέργειας από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αύξησης της ροής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη βάζοντας φρένο στο ράλι των τιμών, τα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών εκφράζουν έντονο προβληματισμό και ανησυχία για την εξέλιξη του κύματος ανόδου των τιμών.

Παρά τις εκτιμήσεις ότι το φαινόμενο θα είναι παροδικό αποτελεί μείζον οικονομικό πρόβλημα, καθώς πέραν του πλήγματος στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς προκαλεί αλυσιδωτές παρενέργειες σε όλο το φάσμα της παραγωγής, υπονομεύοντας την ανάκαμψη και την προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης.   

Το ρεύμα των ανατιμήσεων οδηγεί σε αναδιάταξη προτεραιοτήτων στην οικονομική πολιτική, βάζοντας σε δεύτερο πλάνο την «εμπλουτισμό» των φοροελαφρύνσεων. Όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές, το φλέγον και το επείγον είναι να ενεργοποιηθούν «αντισταθμιστικά» μέτρα που θα περιορίσουν ή και θα μηδενίσουν τις εισοδηματικές απώλειες των νοικοκυριών από την αύξηση του ενεργειακού κόστους που έχει υψηλό μερίδιο συμμετοχής στις δαπάνες.

Στο οικονομικό επιτελείο εκτιμούν ότι μία πρώτη εικόνα για την ένταση και την έκταση των ανατιμήσεων θα έχουν τον επόμενο μήνα, οπότε σταθμίζοντας τα δεδομένα θα αποφασίσουν αν θα προχωρήσουν σε διορθωτικές κινήσεις.

Το ζητούμενο είναι οι πηγές χρηματοδότησης, καθώς στο δημοσιονομικό πεδίο ο ελεύθερος χώρος έχει σχεδόν εξαντληθεί. Βέβαια υπάρχει η δεξαμενή των ταμειακών διαθεσίμων, ύψους 40 δισ. ευρώ, αλλά το υπουργείο Οικονομικών δεν θέλει να δώσει μήνυμα στις αγορές ότι «βάζει χέρι» στο «δημοσιονομικό μαξιλάρι» που λειτουργεί ως μια εξασφάλιση που περιορίζει τον κίνδυνο για τους επενδυτές στα ελληνικά ομόλογα και συμβάλλει στο χαμηλό κόστος δανεισμού του Δημοσίου.

Πέραν αυτού, η αύξηση των κονδυλίων πρέπει να εγκριθεί  από τους θεσμούς στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας λόγω των επιπτώσεων στο προϋπολογισμό. Σύμφωνα με αρμόδιους παράγοντες αν τελικά απαιτηθούν πρόσθετες παρεμβάσεις δεν θα υπάρξει πρόβλημα με τους δανειστές αφού θα είναι προσωρινές και θα στοχεύουν στην αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων στην οικονομία.

Πάντως η κυβέρνηση προσβλέπει σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για το άνοιγμα της στρόφιγγας των ενισχύσεων δεδομένο ότι όλες οι οικονομίες της ΕΕ στροβιλίζονται στη δίνη της ενεργειακής κρίσης. Αν και στη συνεδρίαση του Eurogroup τη περασμένη Δευτέρα ήταν έκδηλη η αμηχανία των υπουργών Οικονομικών και το σκηνικό για το χρονοδιάγραμμα και το είδος των παρεμβάσεων παραμένει θολό, η Κομισιόν κάνει λόγο για σχέδιο κατάρτισης «εργαλειοθήκης» για την απόσβεση των ζημιών στην οικονομία.