Αν οι επιχειρήσεις, και ιδιαίτερα αυτές του βιομηχανικού - μεταποιητικού τομέα, μπορούσαν να βγουν στην πλατεία Συντάγματος για να διαδηλώσουν εναντίον ενός από τα μέτρα που εφαρμόσθηκαν στα χρόνια των μνημονίων, το μέτρο που θα συγκέντρωνε τη (δίκαιη) αγανάκτησή τους θα ήταν η αλλαγή στο καθεστώς των αποσβέσεων, που επιβλήθηκε το 2013.
Ένα μέτρο, που αύξησε, βραχυπρόθεσμα, τις εισπράξεις του κράτους, αλλά αποτέλεσε και ένα πολύ ισχυρό πλήγμα στις επενδύσεις.
Οι αλλαγές στο καθεστώς των αποσβέσεων, με τους νόμους 4110 και 4172 του 2013, όταν βρισκόταν στην αρχή της η υλοποίηση του δεύτερου μνημονίου και η τότε κυβέρνηση βρισκόταν σε ασφυκτική πίεση για να παρουσιάσει αύξηση εσόδων και δημοσιονομική βελτίωση, σύμφωνα με τις προβλέψεις του προγράμματος, ήταν σαφές ότι είχαν βραχυπρόθεσμο εισπρακτικό στόχο:
- Όσο μικρότερες είναι οι αποσβέσεις που έχουν δικαίωμα να διενεργούν οι επιχειρήσεις για τις επενδύσεις τους, τόσο μεγαλύτερα κέρδη δηλώνουν στην εφορία και τόσο περισσότερο φόρο πληρώνουν. Κατ’ αυτή την έννοια, το «ξήλωμα» του καθεστώτος αποσβέσεων, που ίσχυε από το 2003, με βάση το Προεδρικό Διάταγμα 299, οδήγησε πολύ γρήγορα στην αύξηση των ποσών που πλήρωναν οι επιχειρήσεις στην εφορία και επέτρεψε να αυξηθούν τα έσοδα, με ένα μέτρο από αυτά που οι πολιτικοί θεωρούν ως κατ’ εξοχήν μέτρο χαμηλού πολιτικού κόστους και ρίσκου (οι επιχειρηματίες δεν θα βγουν ποτέ να… πετροβολήσουν τη Βουλή).
Όμως, όταν μια επιχείρηση έχει μικρότερο φορολογικό κίνητρο για επενδύσεις, αφού δεν της επιτρέπει το φορολογικό καθεστώς να εγγράφει σημαντικές αποσβέσεις, δεν αργεί η ώρα που θα αποφασίσει ότι έχει λιγότερη αξία η επενδυτική δραστηριότητα. Αυτό θα φέρει, αναπόφευκτα, τον περιορισμό των επενδύσεων, και μάλιστα στην περίοδο που η ελληνική οικονομία τις είχε μεγαλύτερη ανάγκη, καθώς το λεγόμενο επενδυτικό κενό μετριόταν σε δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ και η οικονομία έχανε, σωρευτικά στην περίοδο της κρίσης, το ένα τέταρτο του προϊόντος της.
Αλλαγές... οπισθοδρόμησης
Οι αλλαγές που έγιναν το 2013 είχαν δύο κακές όψεις: από τη μια, μειώθηκαν κατά 33% έως 50% οι συντελεστές των αποσβέσεων. Ειδικά για τη βιομηχανία - μεταποίηση, ο συντελεστής αποσβέσεων που ενδιαφέρει περισσότερο (συντελεστής για επενδύσεις σε μηχανήματα και εξοπλισμό) μειώθηκε κατά 50%, από το 20% στο 10%.
Ακόμη χειρότερα για τη βιομηχανία, βιοτεχνία τις μεταλλευτικές και λατομικές επιχειρήσεις, καταργήθηκε η φθίνουσα μέθοδος αποσβέσεων που είχαν, κατ’ εξαίρεση των γενικών κανόνων, να εφαρμόζουν για τις επενδύσεις τους σε καινούρια μηχανήματα και τον καινούριο λοιπό μηχανολογικό ή τεχνικό εξοπλισμό παραγωγής. Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη για επενδύσεις στην ανανέωση και εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού τους έχασαν τη δυνατότητα να προχωρούν από την πρώτη χρονιά σε μεγάλες αποσβέσεις, ώστε να έχουν ένα άμεσο φορολογικό όφελος από τις επενδύσεις τους.
Ανταγωνιστικό μειονέκτημα
Όλα αυτά δεν σήμαιναν απλώς ότι η Ελλάδα υιοθέτησε ένα τιμωρητικό για τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις τους καθεστώς αποσβέσεων, ενώ ως τότε είχε ένα σχετικά ικανοποιητικό καθεστώς, αλλά και ότι οι υπεύθυνοι για τη χάραξη οικονομικής πολιτικής απομάκρυναν ξαφνικά τη χώρα από τα ισχύοντα στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, ή και ευρύτερα στις χώρες – μέλη του ΟΟΣΑ, με αποτέλεσμα να προσθέσουν ένα αρκετά ισχυρό ανταγωνιστικό μειονέκτημα φορολογικού χαρακτήρα, ακριβώς τη στιγμή που (υποτίθεται ότι) έστρωναν κόκκινα χαλιά σε ξένους επενδυτές που εξέταζαν επενδύσεις στην Ελλάδα.
Όπως φαίνεται στον πίνακα (πηγή: ΙΟΒΕ) οι συντελεστές σταθερής απόσβεσης σε άλλες χώρες της Ευρώπης (Κροατία, Ουγγαρία, Ρουμανία), οι οποίες «διψούν» για επενδύσεις φθάνουν ακόμη και στο 50%, έναντι του 10% στην Ελλάδα. Επίσης, πολλές χώρες εφαρμόζουν τη φθίνουσα μέθοδο απόσβεσης (που καταργήθηκε στην Ελλάδα), ακόμη και με συντελεστή 50%, στην περίπτωση της Φινλανδίας. Είναι προφανές ότι το ελληνικό καθεστώς αποσβέσεων αποτελεί ουραγό, είτε γίνει σύγκριση με «αναδυόμενες» οικονομίες της Ευρώπης, ή και με ανεπτυγμένες.
Τα καθεστώτα αποσβέσεων διεθνώς: Η Ελλάδα ουραγός...
Έτσι, χωρίς… βοήθεια από την τρόικα, οι κυβερνήσεις μας «κατάφεραν» να θυσιάσουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη στο βωμό του βραχυπρόθεσμου δημοσιονομικού οφέλους (με μικρό πολιτικό κόστος), αλλά και να προσφέρουν ισχυρά αντικίνητρα στους Έλληνες και ξένους επενδυτές, που οι ίδιες κυβερνήσεις έλεγαν ότι πάσχιζαν να προσελκύσουν στη χώρα.
Ακόμη και σήμερα, η δημόσια συζήτηση για την οικονομική πολιτική δεν φαίνεται να έχει στραφεί, ως τώρα, στο θέμα της αναγκαίας αλλαγής του καθεστώτος αποσβέσεων. Το πρώτο φορολογικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης δεν περιελάμβανε αλλαγές, ενώ φαίνεται ότι, παρότι υπάρχει η πρόθεση ενίσχυσης των επενδύσεων με φορολογικά μέτρα, δεν έχει προαναγγελθεί σχετική νομοθετική πρωτοβουλία.
Μεγάλα οφέλη από αλλαγή καθεστώτος
Από την πλευρά της βιομηχανίας, το θέμα τίθεται μετ’ επιτάσεως και πλέον έχει δοθεί στη δημοσιότητα, χθες, εμπεριστατωμένη μελέτη του ΙΟΒΕ (με την υποστήριξη της πρωτοβουλίας «Ελληνική Παραγωγή - Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη»), που δείχνει πόσο μεγάλα θα ήταν τα κέρδη της οικονομίας, σε αύξηση του ΑΕΠ και της απασχόλησης, εάν καθιερωνόταν ένα ελκυστικό καθεστώς αποσβέσεων.
Στη μελέτη τονίζεται ότι οι ταχύτερες αποσβέσεις ενισχύουν τη ρευστότητα της επιχείρησης από το πρώτο έτος εφαρμογής τους, ενώ η αύξηση της ρευστότητας επανεπενδύεται κατά 75%, δημιουργώντας το επόμενο έτος ακόμα περισσότερη ρευστότητα λόγω των ταχύτερων αποσβέσεων. Δηλαδή, οι αυξημένες αποσβέσεις ανοίγουν έναν ενάρετο κύκλο αύξησης των επενδύσεων.
Το ΙΟΒΕ εξέτασε τις επιδράσεις που θα είχε η εφαρμογή καθεστώτος αποσβέσεων φθίνουσας μεθόδου με αρχικό συντελεστή 48%: από τον πρώτο χρόνο αυτό θα απελευθέρωνε ρευστότητα άνω των 340 εκατ. ευρώ, το 75% της οποίας θα κατευθυνόταν σε βιομηχανικές επενδύσεις. Από το πρώτο έτος θα επιτυγχανόταν μια αύξηση 5,7% στις βιομηχανικές επενδύσεις και στην τριετία θα αυξάνονταν κατά 506,8 εκατ. ευρώ οι βιομηχανικές επενδύσεις, αποκλειστικά λόγω ταχύτερων αποσβέσεων.
Η συνολική επίδραση υπολογίζεται ότι θα ήταν η ενίσχυση του ετήσιου ΑΕΠ κατά 280 εκατ. ευρώ, η δημιουργία 6.700 θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης σταθερές για τρία έτη, ή ισοδύναμα 20.200 ανθρωποέτη εργασίας.
Το σενάριο των αυξημένων αποσβέσεων
Κερδισμένο και το κράτος
Ακόμη για τα δημόσια οικονομικά, η αλλαγή του καθεστώτος αποσβέσεων θα προκαλούσε μόνο βραχυπρόθεσμα κάποιες απώλειες, που μεσοπρόθεσμα θα καλύπτονταν, αφού η ενίσχυση των επενδύσεων θα δημιουργούσε δημοσιονομικά έσοδα 222 εκατ. ευρώ την πρώτη τριετία (δηλαδή 74 εκατ. ευρώ κατά μέσο όρο, ετησίως).
Ειδικότερα, σύμφωνα με τη μελέτη, οι αυξημένες αποσβέσεις μακροπρόθεσμα δεν προκαλούν απώλεια εσόδων. Τα αρχικά αναβαλλόμενα φορολογικά έσοδα εισπράττονται μέχρι το 2029 και το παραπάνω (δημοσιονομικό όφελος 3,3%. το 2029). Οι ταχύτερες αποσβέσεις επιφέρουν αρχικά αναβαλλόμενα δημοσιονομικά έσοδα, της τάξης του 11%, τα οποία περιορίζονται σημαντικά μέχρι το 2023. Από αυτό το χρονικό σημείο, η ενίσχυση δημοσιονομικών εσόδων ετησίως μέχρι 2,9%, ισοσταθμίζει τις αρχικές «απώλειες», με τελικό δημοσιονομικό όφελος 3,3% (2029).
Πολλαπλασιαστικές επιδράσεις
Η αλλαγή του καθεστώτος αποσβέσεων θα είχε πολλαπλασιαστικές επιδράσεις δύο τύπων, σύμφωνα με τη μελέτη: Μέρος των επενδύσεων κατευθύνεται σε μηχανολογικό εξοπλισμό που παράγεται στην Ελλάδα, άρα θα υπήρχε τόνωση της εγχώριας ζήτησης για μηχανολογικό εξοπλισμό, με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα (αύξηση εργασιών και θέσεων εργασίας σε άλλες επιχειρήσεις).
Επίσης, οι επενδύσεις ενισχύουν την παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο ανταγωνιστικές και, έτσι, έχουμε τόνωση της εγχώριας ζήτησης λόγω υποκατάστασης εισαγωγών και ενίσχυσης των εξαγωγών.
Το μπαλάκι στην κυβέρνηση
Είναι προφανές ότι τα οφέλη από την αλλαγή του δυσμενέστατου για τις επενδύσεις, κυρίως τις βιομηχανικές, καθεστώτος αποσβέσεων θα ήταν μεγάλα. Η βιομηχανία και το ΙΟΒΕ έχουν καταθέσει πλέον σαφείς και μετρημένες, ως προς την απόδοσή τους, προτάσεις.
Το μπαλάκι βρίσκεται στο τερέν της κυβέρνησης, που καλείται να αποδείξει ότι πραγματικά ενδιαφέρεται για τη στήριξη των επενδύσεων με ουσιώδη μέτρα, που δεν θα τονώσουν απλώς την επενδυτική δραστηριότητα, αλλά την επενδυτική δραστηριότητα των πλέον παραγωγικών και ανταγωνιστικών επιχειρήσεων της χώρας.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
