Ανοίγει τα χαρτιά του ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού, καθηγητής Ιωάννης Λιανός, στην αποκλειστική συνέντευξη του στο Business Daily, μιλώντας για όλα τα σημαντικά θέματα που απασχολούν την Επιτροπή: τον ανταγωνισμό, τις κλειστές δομές της ελληνικής οικονομίας και το έλλειμμα καινοτομίας, την ιδιότυπη κουλτούρα συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων που δημιουργεί έδαφος για την ανάπτυξη καρτέλ, τη δραστική επιτάχυνση των ελέγχων από την Επιτροπή Ανταγωνισμού μετά τη δραστική αναδόμησή της και τις μεγάλες έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Ο πρόεδρος της Επ. Ανταγωνισμού αναφέρεται στην μεγάλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στις τράπεζες, σημειώνοντας ότι «άμεση προτεραιότητα της αρχής είναι η ολοκλήρωση της συγκεκριμένης έρευνας», αλλά και στην παράλληλη και συμπληρωματική έρευνα που πραγματοποιείται στο χώρο του fintech με στόχο την ενίσχυση του ανταγωνισμού.
Εξηγεί αναλυτικά τη θέση του σχετικά με την ανάγκη να περιέλθουν ελεγκτικές αρμοδιότητες για τον ανταγωνισμό στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών στην ευθύνη της Επιτροπής Ανταγωνισμού, όπως συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη. Σχετικά με την ακρίβεια στην αγορά, ο κ. Λιανός υπογραμμίζει ότι η Επιτροπή έχει αρχίσει σειρά ερευνών σε διάφορους τομείς της οικονομίας, εφαρμόζει νέες μεθόδους συλλογής στοιχείων για να κατευθύνονται οι έλεγχοι και, ειδικά για τα σούπερ μάρκετ, έχει συγκροτηθεί task force που παρακολουθεί σε τακτική βάση τις τιμές για να γίνονται παρεμβάσεις όπου υπάρχουν ενδείξεις αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών.
Ο Πρόεδρος της Επ. Ανταγωνισμού σχολιάζει τις κινήσεις εξαγορών ελληνικών εταιρειών από ξένα funds, σημειώνοντας «ότι τα κοιτάμε με ιδιαίτερη προσοχή», ενώ αναφέρεται έμμεσα και στην παρουσία της ολλανδικής Reggeborgh στην ΓΕΚ Τέρνα και την Ελλάκτωρ (για να αποχωρήσει τελικά από την πρώτη). Σε ό,τι αφορά το CVC, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού εξετάζει κάποιες κινήσεις του στην Ελλάδα.
Σε ό,τι αφορά τα επιχειρηματικά οικοσύστηματα τονίζει ότι η Επιτροπή είναι υπέρ της δημιουργίας τους καθώς μπορούν να ενισχύσουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και την καινοτομία, αρκεί τα οικοσυστήματα να λειτουργήσουν σωστά. Η προτεινόμενη ρύθμιση, τονίζει, θα επιτρέψει την Επιτροπή να εμποδίσει «την κατάχρηση θέσης ισχύος σε οικοσυστήματα δομικής σημασίας για τον ανταγωνισμό στην Ελλάδα».
Αναλυτικά η συνέντευξη του Προέδρου της Επιτροπής Ανταγωνισμού, Ιωάννη Λιανού, στο Business Daily:
- Γ. ΠΑΠΑΔΟΓΙΑΝΝΗΣ: Ξεκινώντας θέλω να σας ρωτήσω, πριν αναλάβετε πρόεδρος, ποια ήταν η εικόνα που είχατε για τον ανταγωνισμό στην Ελλάδα, για την κατάσταση των αγορών στην Ελλάδα.
Ι. ΛΙΑΝΟΣ: Ευχαριστώ πολύ κ. Παπαδογιάννη επίσης δικιά μου χαρά να μιλήσουμε για θέματα που απασχολούν τους πολίτες και τους καταναλωτές. Γενικά η εικόνα την οποία είχα είναι ότι είναι μια αγορά σχετικά κλειστή και σε ορισμένους τομείς οικονομικής δραστηριότητας υπάρχει μια κουλτούρα συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων κάτι το οποίο, όπως καταλαβαίνετε, μπορεί να δημιουργήσει υπόβαθρο για τη δημιουργία καρτέλ. Μιας οικονομίας δυστυχώς, η οποία δεν είχε, τουλάχιστον μέχρι πρότινος, σημαντικές ενδείξεις καινοτομίας και δυναμικής αποτελεσματικότητας. Εάν δείτε τις ελληνικές επιχειρήσεις, τις πρώτες δέκα ελληνικές επιχειρήσεις τη δεκαετία του 1980, με αυτές που είναι σήμερα δεν έχουν αλλάξει. Αυτό τι σημαίνει; Σημαίνει ότι δεν έχουμε, όπως ενδεχομένως άλλα κράτη και άλλες οικονομίες πολύ πιο δυναμικές -σαν το Ισραήλ πχ, για να δώσω ένα παράδειγμα μιας χώρας που είναι σχετικά στη γειτονιά μας και η οποία έχει περίπου τον ίδιο πληθυσμό. Δεν έχουμε ακόμα επιχειρήσεις οι οποίες είναι της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Αν δείτε, δηλαδή, τις δέκα μεγαλύτερες επιχειρήσεις του Ισραήλ τη δεκαετία του '80 και τώρα έχουν πολύ διαφορετική εικόνα. Υπάρχουν επιχειρήσεις τεχνολογίας. Υπάρχουν επιχειρήσεις σε διάφορους τομείς τεχνολογικής αιχμής. Είναι κάτι που δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έχουμε καταφέρει. Υπάρχει ένα έλλειμμα σε αυτόν τον τομέα της δυναμικής αποτελεσματικότητας, της επένδυσης στην καινοτομία και το οποίο θεωρώ είναι και η εστία πολλών προβλημάτων τα οποία έχουμε και είχαμε την περίοδο εκείνη που σκεφτόμουν να επανέλθω στην Ελλάδα.
- Τώρα μετά την εμπειρία, μετά τα δύο χρόνια από τη θέση του προέδρου, έχοντας δει τα πράγματα από την καλή και την ανάποδη ας πούμε, τι θα λέγατε για τον ανταγωνισμό στην Ελλάδα;
Ι. ΛΙΑΝΟΣ: Tα ίδια προβλήματα παραμένουν παρότι έχουν γίνει, θεωρώ, σημαντικά βήματα τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον τεχνολογικό τομέα και ειδικά με την ανάπτυξη και κάποιων ελληνικών unicorns, δηλαδή εταιρειών οι οποίες έχουν πλέον του ενός δισεκατομμυρίου κεφαλαιακή αξία, οι οποίες είναι τεχνολογικές εταιρείες. Παρ' όλα αυτά, ακόμα θεωρώ ότι έχουμε αρκετή προσπάθεια να κάνουμε. Ένα από τα σημαντικά προβλήματα που υπάρχουν είναι η διάχυση της επιστημονικής γνώσης στην παραγωγή. Αυτό είναι κάτι για το οποίο χρειάζονται σημαντικές κρατικές επενδύσεις στην έρευνα, ειδικά στη βασική έρευνα, κάτι το οποίο το κράτος είναι σε καλύτερη θέση να κάνει μια και το ρίσκο είναι αρκετά υψηλό. Κανένας επενδυτής δεν θα επενδύσει σημαντικά σε βασική έρευνα γιατί δεν γνωρίζει τι θα αποφέρει αυτό, και από εκεί και πέρα επίσης είναι σημαντικό και οι εταιρείες να επενδύσουν στην καινοτομία. Και θεωρώ ότι η ενίσχυση του ανταγωνισμού είναι κάτι το οποίο θα οδηγήσει αυτές τις εταιρείες, θα δώσει κίνητρα σε εταιρείες να επενδύσουν στην καινοτομία. Οπότε το άνοιγμα της αγοράς, η δραστηριοποίηση ξένων παικτών στην ελληνική αγορά και η δυνατότητα να μπαίνουν αυτοί οι παίκτες σχετικά εύκολα, να μην υπάρχουν δηλαδή φραγμοί εισόδου - εξόδου από την αγορά, αυτό είναι κάτι το οποίο θεωρούμε πάρα πολύ σημαντικό και απ’ τη δικιά μας πλευρά έχουμε δράσει ειδικά στοχεύοντας σε αυτούς τους τομείς της οικονομίας που θεωρούμε ότι μπορεί να υπάρχουν δυνατότητες σημαντικής βελτίωσης της καινοτομίας και της δυναμικής αποτελεσματικότητας το οποίο πάντοτε είναι προς όφελος και των καταναλωτών. Η Επιτροπή ως ένα σημείο τα τελευταία δύο χρόνια έχει προσθέσει στην στόχευση της την αρχική, της προστασίας των καταναλωτών, και αυτή της προστασίας και της προώθησης της καινοτομίας. Και αυτό έγινε μέσω της ενασχόλησής μας με τομείς οι οποίοι είχαν μείνει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στο απυρόβλητο. Ξεκινήσαμε, όπως γνωρίζετε, ένα δύο μήνες μετά την έναρξη θητείας μου με το μεγαλύτερο επιτόπιο έλεγχο που είχε γίνει ποτέ από την Επιτροπή Ανταγωνισμού στις τράπεζες, άρα ο τραπεζικός τομέας είναι ένας τομέας, όλο το χρηματοοικονομικό, είναι ένας τομέας που έχουμε μεγάλο ενδιαφέρον. Μάλιστα δημιουργήθηκε και μια ειδική διεύθυνση τομέα, με εξειδικευμένο προσωπικό που αφορά το χρηματοοικονομικό τομέα. Ξεκινήσαμε επίσης μια κλαδική έρευνα για τον κλάδο Fintech, δηλαδή τη χρήση τεχνολογιών και τη δημιουργία εταιρειών τεχνολογίας και την δραστηριοποίησή τους στο χρηματοοικονομικό τομέα. Αυτή η έρευνα θα δημοσιευτεί τις προσεχείς εβδομάδες και είναι η πρώτη έρευνα η οποία γίνεται στο συγκεκριμένο κλάδο από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Έχουμε ασχοληθεί εκτενώς με τον κλάδο των σούπερ μάρκετ και με την κλαδική έρευνα την οποία ολοκληρώσαμε το 2021, παρότι είχε μείνει στάσιμη αυτή η έρευνα από το 2012 που είχε ξεκινήσει. Έγινε σημαντική προσπάθεια από την Επιτροπή για να την ολοκληρώσουμε αμέσως μόλις ανέλαβα. Η έρευνα παρουσιάζει ως ένα σημείο μια πολύ καλή εικόνα της δραστηριοποίησης των διαφόρων εταιρειών στον κλάδο και του ανταγωνισμού. Θα ακολουθήσουν και άλλες έρευνες στο συγκεκριμένο κλάδο. Επίσης έχουμε ασχοληθεί με τον κλάδο των κατασκευών, με τον κλάδο των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας και ασφάλισης, με τον αγροδιατροφικό τομέα. Οπότε η Επιτροπή έχει ξεκινήσει πολλές υποθέσεις, οι οποίες μας επιτρέπουν ως ένα σημείο να δώσουμε ένα κίνητρο ανταγωνισμού στις διάφορες επιχειρήσεις και συνεπώς να διορθώσουμε τυχόν στρεβλώσεις που υπάρχουν στην αγορά.
Η έρευνα στις τράπεζες
- Αναφερθήκατε στον μεγάλο έλεγχο που πραγματοποιήθηκε στις τράπεζες. Η τραπεζική αγορά αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι από τις πλέον συγκεντρωμένες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήθελα να σας ρωτήσω για τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, πόσο είναι εύκολο να ξεκινήσουν νέες τράπεζες στην Ελλάδα με τόσο μεγάλο υψηλό βαθμό συγκέντρωσης.
Ευχαριστώ για την ερώτησή σας, κατ’ αρχήν είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Συμφωνώ. Υπήρξε σημαντική συγκέντρωση του κλάδου τα τελευταία χρόνια και λόγω της κρίσης από περίπου 10-15 τράπεζες πριν ορισμένα χρόνια έχουμε τέσσερις σημαντικές, συστημικές τράπεζες. Βέβαια η ελληνική αγορά δεν είναι η πιο συγκεντρωμένη στην Ευρώπη. Υπάρχουν και αγορές οι οποίες είναι περισσότερο συγκεντρωμένες, π.χ. η Πορτογαλία. Η Επιτροπή, όπως ανέφερα, ξεκίνησε μια πολύ μεγάλη έρευνα στο τέλος του 2019 με έναν πολύ σημαντικό επιτόπιο έλεγχο. Ήταν και για μια αυτεπάγγελτη έρευνα αλλά επίσης και έρευνα επί μίας καταγγελίας η οποία υπήρχε. Εξετάστηκαν λοιπόν οι μεγάλες τράπεζες, συλλέχθηκε πολύ σημαντικό υλικό, εκατοντάδες χιλιάδες έγγραφα, emails τα οποία έπρεπε να επεξεργαστεί το προσωπικό της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Να πω εδώ ότι συνήθως τέτοιες έρευνες καρτέλ κατά μέσο όρο στην Ευρώπη -και είναι στατιστικά στοιχεία τα οποία είναι διαθέσιμα- παίρνουν περίπου 50 μήνες από τότε που ξεκινούν μέχρι τότε που ολοκληρώνονται. Είναι μεταξύ 20 μήνες η πιο σύντομη διάρκεια που έχει παρατηρηθεί μέχρι 100 μήνες. Εννοείται ότι εμείς προσπαθούμε να το ολοκληρώσουμε σε πολύ λιγότερο από το μέσο όρο, από τη δική μας πλευρά η υπόθεση αυτή είναι απόλυτη προτεραιότητα της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Υπάρχει μια πολύ μεγάλη ομάδα εξειδικευμένων συναδέλφων που ασχολούνται τα τελευταία δύο χρόνια με αυτήν την υπόθεση. Θεωρώ -και δεν μπορώ για ευνόητους λόγους να πω παραπάνω- ότι η υπόθεση αυτή θα προχωρήσει πολύ γρήγορα. Υπήρξαν σημαντικές δυσκολίες λόγω του covid-19. Όπως γνωρίζετε, συνήθως όταν συλλέγεται αυτό το υλικό από τις διάφορες ελεγχόμενες εταιρείες το υλικό αυτό θα πρέπει να αποσφραγιστεί στην Επιτροπή Ανταγωνισμού με την παρουσία των δικηγόρων των μερών. Αυτό συνήθως είναι μια διαδικασία που παίρνει πάρα πολύ χρόνο διότι βασικά περνάμε ένα-ένα τα στοιχεία αυτά για να δούμε ποια ενδεχομένως μπορεί να μην μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε γιατί αφορούν πχ προσωπικά δεδομένα, ή αποτελούν πληροφόρηση μεταξύ του δικηγόρων και των μερών τα οποία προστατεύονται και συνεπώς, εφόσον συλλεχθεί αυτό το υλικό και γίνει αυτή η αποσφράγιση, αυτό το φίλτρο, από εκεί και πέρα θα πρέπει οι χειριστές να επεξεργαστούν κάθε email, μεταξύ εκατοντάδων χιλιάδων e-email, ώστε να δημιουργήσουν λίγο την ιστορία να καταλάβουν ακριβώς τα πραγματικά περιστατικά για να μπορέσει να στοιχειοθετηθεί η ύπαρξη ή όχι καρτέλ. Οπότε είναι μια σχετικά επίπονη διαδικασία, χρονοβόρα, πολύ προσεκτική θα πρέπει να είναι για να μην υπάρξουν λάθη. Και επίσης να αναφέρω ότι για να στοιχειοθετηθεί ένα καρτέλ δεν αρκεί μια απλή εναρμόνιση τιμών, δηλαδή ότι όλοι έχουν τις ίδιες τιμές ενδεχομένως -δεν το αναφέρω για την συγκεκριμένη υπόθεση αλλά γενικότερα- αλλά θα πρέπει επίσης να υπάρξουν και αποδείξεις ότι υπήρξε κάποιος συντονισμός, κάποια σύμπραξη, κάτι το οποίο όπως καταλαβαίνετε θα πρέπει να το βρουν τέλος πάντων οι συνάδελφοι χειριστές μέσω email ή μέσω διαφόρων άλλων αποδεικτικών στοιχείων. Συνεπώς, θα έλεγα είναι η άμεση προτεραιότητα της αρχής να ολοκληρωθεί όσο το δυνατόν πιο γρήγορα η συγκεκριμένη έρευνα. Όπως είπα προηγουμένως δεν έχουμε δει τον κλάδο μόνο από την πλευρά την κατασταλτική, της εφαρμογής του άρθρου 1 του νόμου 3159 ή του άρθρου 101 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά ξεκινήσαμε επίσης και μια κλαδική έρευνα για τις fintech και ειδικά εστιάζοντας στο πόσο η τεχνολογία μπορεί να δημιουργήσει δυνατότητες εισόδου νέων παικτών στη συγκεκριμένη αγορά, έτσι ώστε και οι προμήθειες ενδεχομένως που οι καταναλωτές πληρώνουν να μειωθούν, διότι μέσω της τεχνολογίας μπορούν να μπουν καινούργιοι και οι οποίοι μπορούν να δημιουργήσουν περισσότερη ένταση στον ανταγωνισμό. Οπότε γι' αυτό το λόγο λοιπόν η συγκεκριμένη έρευνα έχει συνδυαστεί με μια κλαδική fintech ώστε να δούμε ποια είναι τα εμπόδια εισόδου, οι φραγμοί εισόδου, στη συγκεκριμένη αγορά κυρίως τεχνολογικών εταιρειών και πώς μπορούμε να αναπτύξουμε ένα πιο δυναμικό οικοσύστημα, χρηματοοικονομικό οικοσύστημα στην Ελλάδα το οποίο θα έχει και τη δυνατότητα να είναι πολύ πιο ανταγωνιστικό σε σχέση με άλλες χώρες και ενδεχομένως να μεγιστοποιηθεί, μια και είναι ένας κλάδος ο οποίος λόγω της τεχνολογικής αλλαγής και της χρήσης νέων τεχνολογιών μέσω του smartphone για τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές είναι δυνατόν αυτός ο κλάδος και οι εταιρείες αυτές που θα δημιουργηθούν να μπορέσουν να αναπτυχθούν και γενικότερα στην περιοχή τα Βαλκάνια αλλά και ευρύτερα.
Να εστιάσουμε στα εμπόδια από επιχειρήσεις με δεσπόζουσα θέση
- Είπατε στην αρχή της παρέμβασής σας ότι η ελληνική οικονομία παραμένει κλειστή και ότι υπάρχουν σημαντικά εμπόδια εισόδου νέων εταιρειών στην Ελλάδα. Ωστόσο το άνοιγμα των αγορών ήταν βασικός στόχος από το πρώτο μνημόνιο. Δηλαδή μιλάμε εδώ και δέκα χρόνια. Γιατί πιστεύετε ότι δεν πέτυχε αυτή η προσπάθεια.
Δεν λέω ότι δεν έχει πετύχει. Θεωρώ ότι έχουν γίνει πάρα πολύ σημαντικά βήματα. Υπήρξε θεωρώ σημαντική βελτίωση. Το βλέπουμε αυτό επίσης αν κοιτάξουμε τους δείκτες ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, τα τελευταία χρόνια υπήρξε μια σημαντική βελτίωση. Άρα σίγουρα υπάρχει βελτίωση και άνοιγμα των αγορών. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού είχε συνεισφέρει πάρα πολύ σε αυτό το συγκεκριμένο έργο, κατά τη διάρκεια και του μνημονίου, αλλά από την άλλη πλευρά η έμφαση είχε δοθεί τότε κυρίως σε ρυθμιστικά εμπόδια για τον ανταγωνισμό. Αυτό το οποίο θα ήθελα να εστιάσουμε ίσως περισσότερο την προσοχή μας τώρα είναι εμπόδια τα οποία δεν είναι μόνο ρυθμιστικά αλλά και προέρχονται από στρατηγικές επιχειρήσεων που έχουν δεσπόζουσα θέση ή ενδεχομένως και καρτέλ. Οπότε αυτό είναι η εστίαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού τα τελευταία δύο έτη και αυτό το οποίο κάνουμε είναι να επενδύσουμε, καταρχήν, στις δυνατότητες που έχει η Επιτροπή να μπορεί να ανιχνεύσει αυτές τις αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές, έχει γίνει μια πάρα πολύ σημαντική προσπάθεια επένδυσης στην τεχνολογική υποδομή, έχουμε δημιουργήσει -είμαστε θεωρώ από τις Επιτροπές Ανταγωνισμού στην Ευρώπη από τις πιο πρωτοπόρες σ' αυτό- μια πλατφόρμα συλλογής και επεξεργασίας μεγάλων δεδομένων και έχουμε προχωρήσει στη δημιουργία ενός τμήματος υποστήριξης όσον αφορά τα ψηφιακά πειστήρια. Επίσης έχουμε δημιουργήσει ένα τμήμα ερευνών το οποίο προχωράει στη διερεύνηση της δομής των διαφόρων αγορών και στην χαρτογράφηση τους. Και επίσης έχουμε ξεκινήσει πάρα πολλές αυτεπάγγελτες έρευνες, έχουν βασικά τα τελευταία δύο χρόνια διπλασιαστεί οι έρευνες της Επιτροπής Ανταγωνισμού από επιτόπιους ελέγχους, ενώ κατά μέσο όρο τα προηγούμενα χρόνια ελέγχονταν 10-15 εταιρείες τα τελευταία δύο χρόνια ελέγχουμε πλέον των 65 εταιρειών. Συνεπώς βλέπουμε μια τεράστια αύξηση των ελέγχων της Επιτροπής Ανταγωνισμού, είναι πιο δραστήρια η Επιτροπή Ανταγωνισμού και θεωρώ ότι αυτό ακριβώς εξυπηρετεί και τον σκοπό της ανίχνευσης εκτός των ρυθμιστικών εμποδίων τα οποία μας ενδιαφέρουν, επίσης, και εμποδίων που προέρχονται από στρατηγικές μεγάλων παικτών ή ενδεχομένως καρτέλ.
- Υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα με γεωγραφικές ιδιορρυθμίες, ότι η δυναμική της οικονομίας δεν σηκώνει να το πούμε έτσι πολλές εταιρείες σε κλάδους όπως αερομεταφορές, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες Τι λέτε εσείς σ' αυτό;
Κοιτάξτε, ως ένα σημείο έχετε δίκιο. Το μέγεθος μιας αγοράς σίγουρα παίζει ένα σημαντικό ρόλο όσον αφορά και το μέγεθος των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη συγκεκριμένη αγορά. Βέβαια η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην κοινή αγορά μας δίνει μια δυνατότητα επέκτασης και μεγιστοποίηση των επιχειρήσεών μας, εφόσον αυτές είναι βέβαια ανταγωνιστικές. Συνεπώς εάν είμαστε μια ανοιχτή οικονομία και έχουμε εταιρείες οι οποίες μπορεί να δραστηριοποιηθούν ευρύτερα και όχι μόνο στον ελληνικό χώρο, το επιχείρημα αυτό ενδεχομένως δεν λειτουργεί. Βέβαια, επίσης να αναφέρω ότι η ύπαρξη λίγων παικτών σε μια αγορά δεν είναι από μόνη της κάτι το προβληματικό, μπορεί να έχουμε μια αγορά με λίγους παίκτες στην οποία όμως υπάρχει σημαντική ένταση ανταγωνισμού. Συνεπώς ο αριθμός των παικτών στην αγορά είναι κάτι το σημαντικό, σημαντικό στοιχείο το οποίο πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη, αλλά όχι το μοναδικό. Πρέπει να δούμε επίσης την ένταση ανταγωνισμού που υπάρχει, γιατί μπορεί να υπάρχουν αγορές όπου έχουμε 4-5 παίκτες αλλά επικρατεί πιο πολύ συνεννόηση παρά έντονος ανταγωνισμός. Υπάρχουν αγορές δύο παικτών, π.χ. όσον αφορά την αεροπορική βιομηχανία έχουμε την Boeing και την Airbus, είναι δύο εταιρείες, βασικά έχουν το μεγαλύτερο μέρος της συγκεκριμένης αγοράς και υπάρχει έχει πολύ έντονος ανταγωνισμός μεταξύ τους. Είναι κάτι το οποίο εξαρτάται και από τις συγκεκριμένες αγορές. Δηλαδή υπάρχουν αγορές στις οποίες υπάρχουν σημαντικά network effects, επιπτώσεις δικτύου, οι οποίες από μόνες τους βασικά οδηγούν στην ύπαρξη ορισμένων μόνο παικτών. Και εννοείται ότι σε αυτές τις αγορές υπάρχουν ενδεχομένως και σημαντικοί φραγμοί εισόδου, διότι θα πρέπει κάποιος καινούργιος παίκτης να αποκτήσει περίπου το ίδιο μέγεθος, να το πούμε έτσι, τουλάχιστον ένα ανάλογο μέγεθος με τους παίκτες οι οποίοι βρίσκονται στην αγορά για να μπορέσει να τους ανταγωνιστεί αποτελεσματικά. Γι' αυτό λοιπόν το λόγο θα πρέπει να υπάρξει πάντοτε μια παρέμβαση από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, ώστε να υπάρχει αυτή η δυνατότητα εισόδου και το contestability της συγκεκριμένης αγοράς. Βέβαια, σε ορισμένες περιπτώσεις έχουμε παραδείγματα όπου η ύπαρξη ενός νέου παίκτη ή περισσότερων παικτών μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές μειώσεις τιμών. Στις τηλεπικοινωνίες ενδεχομένως η ύπαρξη ενός τέταρτου παίκτη σε κάποιες άλλες χώρες, όπως το Ισραήλ, έφερε σημαντικά αποτελέσματα όσον αφορά τη μείωση των τιμών, αλλά είναι κάτι το οποίο είναι πάντοτε ένα case by case analysis και εξαρτάται από τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της αγοράς.
Τι συμβαίνει στις τηλεπικοινωνίες
- Έχει τεθεί αρκετές φορές το θέμα των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής Ανταγωνισμού σε σημαντικούς κλάδους της οικονομίας όπως είναι η ενέργεια και οι τηλεπικοινωνίες οι οποίες εποπτεύονται από άλλους φορείς. Πόσο σημαντικό είναι να έρθει η ευθύνη του ανταγωνισμού στην Επιτροπή Ανταγωνισμού και ποια είναι η δική σας προσέγγιση στο θέμα αυτό;
Να σας πω ότι γενικά υπάρχει σε αυτό τον τομέα μια έλλειψη ενημέρωσης γενικότερα, διότι αναφέρατε τον κλάδο της ενέργειας. Βασικά για να το εξηγήσω μπορούμε να πούμε ότι η προστασία του ανταγωνισμού μπορεί να πάρει δύο μορφές. Η μία μορφή είναι μια εκ των προτέρων ρύθμιση του ανταγωνισμού, δηλαδή ένα άνοιγμα των αγορών. Αυτό συνήθως γίνεται από ειδικούς ρυθμιστές. Στον συγκεκριμένο τομέα υπάρχει η ΡΑΕ η οποία έχει ως καθήκον, στόχο, το άνοιγμα του ανταγωνισμού σε συγκεκριμένο τομέα και η οποία μπορεί να δράσει άμεσα. Από εκεί και πέρα υπάρχει η εφαρμογή εκ των υστέρων κανόνων ανταγωνισμού εναντίον πρακτικών αντι-ανταγωνιστικών των εταιρειών. Είτε κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, είτε καρτέλ, σύμπραξη τέλος πάντων η οποία είναι αντι-ανταγωνιστική. Αυτό είναι στον τομέα της ενέργειας στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Δηλαδή, στον τομέα της ενέργειας έχουμε μια αρχή την ΡΑΕ η οποία έχει αποκλειστική αρμοδιότητα για το άνοιγμα των αγορών και εκ των προτέρων δηλαδή εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού και μια αρχή την Επιτροπή Ανταγωνισμού που έχει αποκλειστική αρμοδιότητα για την εφαρμογή εκ των υστέρων των κανόνων ανταγωνισμού ειδικά εναντίον αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών. Στον τομέα των τηλεπικοινωνιών τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Στον τομέα των τηλεπικοινωνιών η Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα τόσο της ρύθμισης του ανταγωνισμού εκ των προτέρων, δηλαδή το άνοιγμα της συγκεκριμένης αγοράς, όσο και της εφαρμογής των κανόνων ανταγωνισμού εκ των υστέρων, όπου η Επιτροπή Ανταγωνισμού δεν έχει καμία αρμοδιότητα. Αυτό είναι ένα ιδιότυπο, ιδιόμορφο καθεστώς σε σχέση με το τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπου όλα τα άλλα κράτη μέλη έχουν έναν διαχωρισμό αρμοδιοτήτων ο οποίος είναι περίπου ο ίδιος με αυτόν που ανέφερα προηγουμένως για την ενέργεια. Στον ΟΟΣΑ μάλιστα είμαστε εμείς και το Μεξικό που έχουμε αυτή την ιδιομορφία. Αυτό είναι κάτι το οποίο αφορά τον σχεδιασμό τον γενικότερο των αρμοδιοτήτων, είναι εν τέλει μια πολιτική απόφαση για το πώς θέλουμε να οργανωθούν συγκεκριμένες αγορές και είναι κάτι για το οποίο εγώ προσωπικά έχω εκφραστεί υπέρ του γεγονότος ότι θα πρέπει να ενσωματώσουμε τον ευρωπαϊκό τρόπο σκέψης και να προχωρήσουμε σε αλλαγές και ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων.
- Πάντως η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει ασχοληθεί αρκετά με την κατάσταση στις τηλεπικοινωνίες. Μελέτη που έγινε σε συνεργασία με την εταιρεία Rewheel έδειξε ότι οι τιμές στην Ελλάδα είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη. Η αίσθησή σας ποια είναι για το τι συμβαίνει στον κλάδο;
Θα ήθελα να διευκρινίσω ότι η Επιτροπή δεν έχει ασχοληθεί ενδελεχώς με το θέμα τηλεπικοινωνιών για τον απλούστατο λόγο ότι δεν είναι στην αρμοδιότητά μας. Όπως ανέφερα προηγουμένως η αρμοδιότητα κατασταλτικής εφαρμογής του δικαίου ανταγωνισμού ανήκει αποκλειστικά στην ΕΕΤΤ. Τη μελέτη την οποία αναφέρατε η Επιτροπή Ανταγωνισμού την έκανε στο πλαίσιο των γενικότερων ερευνών της για την ψηφιακή οικονομία, στην οποία έχει αποκλειστική αρμοδιότητα και ειδικά στο πλαίσιο των κλαδικών ερευνών που είχε ξεκινήσει τότε και έχουν ολοκληρωθεί εν μέρει η μία και η άλλη, προσεχώς για το e-commerce, για το ηλεκτρονικό εμπόριο και επίσης για το fintech. Οπότε στο πλαίσιο αυτό θέλαμε να δούμε τη λειτουργία του ανταγωνισμού σε συγκεκριμένους κλάδους. Από τη δικιά μου πλευρά και μιλώντας προσωπικά βλέποντας τη συγκεκριμένη αγορά, παρακολουθώ ότι τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής της Rewheel έχουν κατά κύριο λόγο επιβεβαιωθεί από άλλες έρευνες. Η Επιτροπή Πισσαρίδη επίσης ανέφερε ότι υπάρχουν σημαντικές αυξημένες τιμές στον κλάδο, αλλά δεν θέλω να πω περισσότερα, είναι κάτι το οποίο δεν ανήκει στις αρμοδιότητές μας αυτή τη στιγμή και συνεπώς υπάρχει μια άλλη αρχή τηλεπικοινωνιών η οποία έχει την αρμοδιότητα να δράσει στον συγκεκριμένο τομέα. Από τη δική μας πλευρά, θα ήθελα να πω ότι λαμβάναμε και λαμβάνουμε ένα σημαντικό μέρος των παραπόνων τα οποία δεχόμαστε από τους πολίτες (γύρω στο 12%) για τον τομέα τηλεπικοινωνιών. Συνήθως αυτά τα στέλνουμε κατευθείαν στην Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και γι' αυτό το λόγο θεώρησα στο πλαίσιο της νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής, στην οποία είχα τιμή να συμμετάσχω και επειδή μια νομοπαρασκευαστική επιτροπή σχεδιάζει ως ένα σημείο το νομικό πλαίσιο και θέτονται ερωτήματα γενικότερα σχεδιασμού του νομικού πλαισίου, θέσαμε το συγκεκριμένο θέμα που συζητήσαμε προηγουμένως, των αρμοδιοτήτων των Αρχών ώστε ο πολίτης να γνωρίζει ξεκάθαρα σε ποιον θα πρέπει να αποταθεί για να υπερασπίσει τα δικαιώματά του. Οπότε γι' αυτό το λόγο τέθηκε αυτό το θέμα συγχρόνως, γιατί συγχρόνως γινόταν η έρευνα αυτή για την ψηφιακή οικονομία, γινόντουσαν και οι επεξεργασίες του νομοθετικού πλαισίου από τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή, που συνέπεσαν με αυτά τα δύο αλλά είναι δύο διαφορετικά θέματα τα οποία θα πρέπει να το δει κάποιος ανεξάρτητα το ένα από το άλλο.
Το μπαράζ εξαγoρών ελληνικών εταιρειών από ξένα funds
- Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει πολλές εξαγορές ελληνικών εταιρειών από ξένα funds. Μάλιστα τελευταία έχουμε δει και αρκετές εξαγορές εταιρειών από συγκεκριμένο fund σε κλάδους συνδεόμενους. Πώς το βλέπετε αυτό; Δημιουργεί ζητήματα ανταγωνισμού;
Κοιτάξτε, κάθε εξαγορά είτε γίνεται από ένα fund είτε από κάποια άλλη εταιρεία εξετάζεται ανάλογα με τα στοιχεία τα οποία έχουμε και διερευνούμε και τις δυνατότητες αποκλεισμού ανταγωνιστών, ιδιαίτερα αν υπάρχουν κάθετες σχέσεις. Δεν μπορώ να πω παραπάνω γι' αυτό το θέμα διότι είναι κάτι το οποίο εξαρτάται από τα πραγματικά περιστατικά το οποίο έχουμε τις συγκεκριμένες αγορές. Εννοείται ότι τα κοιτάμε με ιδιαίτερη προσοχή και αν δείτε την κανονιστική έρευνα που έχουμε ξεκινήσει για τις κατασκευαστικές εταιρείες, ένα από τα θέματα τα οποία έθιξε ήταν και η παρουσία ενός fund στις δύο μεγαλύτερες ελληνικές κατασκευαστικές επιχειρήσεις. Ήταν κάτι το οποίο σχολιάστηκε από την Επιτροπή στις απόψεις τις οποίες δημοσιεύσαμε πριν μερικούς μήνες.
- Σε ό,τι αφορά τις κινήσεις του CVC, για παράδειγμα, που έχει αποκτήσει μονάδες και στον κλάδο της υγείας και στον κλάδο των ασφαλειών και σε άλλους κλάδους εκεί δημιουργείται ένα θέμα υπερβολικής δύναμης.
Κοιτάξτε, όπως γνωρίζετε η συγκεκριμένη συγχώνευση είναι κάτι το οποίο εξετάζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανταγωνισμού, όχι από εμάς. Υπάρχουν στον ευρωπαϊκό κανονισμό για τις συγκεντρώσεις ειδικές διατάξεις που αφορούν την αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανταγωνισμού σε σχέση με τις Εθνικές Επιτροπές Ανταγωνισμού, και εδώ επειδή τα μεγέθη ήταν ιδιαίτερα υψηλά πήγε κατευθείαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία είχε αποκλειστική αρμοδιότητα για να εξετάσει τη συγκεκριμένη συγκέντρωση. Από τη δική μας πλευρά βέβαια έχουμε προχωρήσει με την έναρξη μιας κλαδικής έρευνας για τις ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας και την ασφάλιση. Η έρευνα αυτή εξετάζει ειδικά επίσης και τα ζητήματα που τίθενται από τη χρήση δεδομένων στον τομέα της υγείας αλλά και της ασφάλισης τα οποία δημιουργεί συνέργειες οι οποίες δεν υπήρχαν στο παρελθόν και οι οποίες επίσης ενδεχομένως να οδηγούν και σε πιθανό αποκλεισμό ανταγωνιστών. Παρακολουθούμε πολύ στενά και συνεργαζόμαστε όποτε μας ζητηθεί με την έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με την ιδέα ότι όταν ολοκληρωθεί η έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα για τη δομή του συγκεκριμένου κλάδου, να έχουμε τη γνώση εκείνη που χρειάζεται για να μπορέσουμε να παρέμβουμε και να προστατεύσουμε τους καταναλωτές και την ανταγωνιστική διαδικασία στον συγκεκριμένο κλάδο. Θεωρώ ότι η κλαδική αυτή θα μας δώσει αυτή την καλύτερη γνώση ώστε οι κινήσεις οι οποίες θα κάνουμε να είναι χειρουργικές, να διορθώσουν τυχόν προβλήματα ή στρεβλώσεις που παραμένουν, χωρίς να δημιουργήσουμε πρόβλημα στην καινοτομία του κλάδου. Είναι ένας πολύ δυναμικός κλάδος που θεωρώ ότι θα πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω στην Ελλάδα γιατί έχουμε σημαντικά ατού.
Τι φταίει για την ακρίβεια, ποιες είναι οι νέες μέθοδοι ελέγχοι
- Ένα από τα ζητήματα που προβληματίζουν πολύ την κοινωνία και τους καταναλωτές είναι οι υψηλές τιμές σε πολλά προϊόντα και υπηρεσίες στην Ελλάδα. Αναφερθήκαμε στις τηλεπικοινωνίες. Πόσο συνδέεται η ακρίβεια με τα προβλήματα στον ανταγωνισμό;
Κοιτάξτε, εννοείται ότι το θέμα της ακρίβειας είναι κάτι που μας απασχολεί ιδιαίτερα όχι μόνο τους τελευταίους μήνες αλλά και πολύ νωρίτερα. Να αναφέρω ότι οι έρευνες και επιτόπιοι έλεγχοι που κάναμε τον Σεπτέμβριο στα σούπερ μάρκετ, αμέσως μετά στα καύσιμα, ήταν έρευνες οι οποίες είχαν ξεκινήσει εδώ και πάρα πολλούς μήνες γιατί για να γίνει μια επιτόπια έρευνα χρειάζεται να υπάρξει μια ιδιαίτερη εργασία προετοιμασίας. Τώρα απαντώντας στην ερώτηση σας όσον αφορά τα αίτια της ακρίβειας θα έλεγα ότι είναι αρκετά πολύπλευρα υπάρχουν σίγουρα αίτια που είναι γεωπολιτικής φύσης ή ενδεχομένως κλιματικής αλλαγής. Το γεγονός ότι αυξάνεται η τιμή του καφέ οφείλεται π.χ. σε ξηρασία στη Βραζιλία η οποία οδήγησε σε πτώση της παραγωγής εκεί. Υπάρχουν λοιπόν τέτοιου είδους ζητήματα και φαινόμενα, υπάρχουν ενδεχομένως διεθνείς στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Μπορώ να σας αναφέρω ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Αυστραλίας έχει ξεκινήσει έρευνα για τυχόν συμπράξεις μεταξύ των εταιρειών shipping που κάνουν με τα κοντέινερ, οπότε αυτό δείχνει ότι γενικότερα προβλήματα στην παγκόσμια λογιστική αλυσίδα ενδεχομένως μπορεί να οφείλονται σε στρεβλώσεις του ανταγωνισμού. Για αυτού του είδους τις διεθνείς στρεβλώσεις θεωρούμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι το επίπεδο εκείνο στο οποίο θα πρέπει να εστιάσουμε τις προσπάθειές μας να την ενισχύσουμε, να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οπότε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικτύου ανταγωνισμού στο οποίο συμμετέχουμε ανταλλάσσουμε πληροφορίες και συζητάμε με τους συναδέλφους μου προέδρους Αρχών Ανταγωνισμού άλλων ευρωπαϊκών χωρών και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ενδεχόμενες ενέργειες για να λύσουμε αυτού του είδους στρεβλώσεις. Υπάρχουν βεβαίως και εθνικές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού που είναι ακριβώς αυτό το οποίο κοιτάμε με μεγάλη προσοχή. Έχουμε ξεκινήσει σειρά ερευνών σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Βασικά υπάρχει πλέον μια οργάνωση Επιτροπής Ανταγωνισμού για την παρακολούθηση της αγοράς, εκτός της πλατφόρμας που έχουμε δημιουργήσει η οποία συλλέγει τιμές και ποσότητες σε ορισμένα προϊόντα από χιλιάδες προϊόντα. Δημιουργούνται χρονοσειρές τις οποίες ελέγχουμε με μεγάλη προσοχή και εστιάζουμε επίσης σε τυχόν διαφοροποιήσεις των τιμών στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες οι οποίες να μην οφείλονται ενδεχομένως σε αυξήσεις κόστους οι οποίες είναι κοινές αλλά σε ενδεχόμενες στρεβλώσεις. Γίνεται αυτός ο έλεγχος, κοιτάμε τις δομές της αγοράς και της κάθε αγοράς και διατάσσουμε μέτρα έρευνας τα οποία μπορεί να είναι από ερωτηματολόγια μέχρι επιτόπιους ελέγχους. Υπάρχει μια ομάδα, η task force σούπερ μάρκετ η οποία παρακολουθεί κάθε δεκαπενθήμερο σε σειρά προϊόντων, διάφορες κατηγορίες προϊόντων, την πορεία των τιμών και ανάλογα με τις πληροφορίες που έχουμε προχωρούμε στην στρατηγική μας η οποία είναι παρέμβαση σε περίπτωση που δούμε ότι υπάρχουν ενδείξεις αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών.
- Η Επιτροπή επιδιώκει να δημιουργηθεί ένα ειδικό πλαίσιο εποπτείας για την εποπτεία των επιχειρηματικών οικοσυστημάτων, ωστόσο, φαίνεται ότι υπάρχουν σοβαρές αντιδράσεις. Γιατί είναι απαραίτητη η ρύθμιση αυτή; Ο ισχύων νόμος δεν επαρκεί για να κάνετε τη δουλειά σας;
Κατ’ αρχήν να πω ότι η Επιτροπή είναι υπέρ της δημιουργίας επιχειρηματικών οικοσυστημάτων. Μάλιστα στον καινούργιο νόμο υπάρχει ένα συγκεκριμένο άρθρο, το άρθρο 37α -το σχέδιο νόμου αυτή τη στιγμή δεν έχει ακόμα περάσει- το οποίο δίνει τη δυνατότητα στην Επιτροπή Ανταγωνισμού να μην αναλάβει δράση σε περίπτωση που δημιουργηθούν κάποια οικοσυστήματα τέλος πάντων συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων, κυρίως μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με σκοπό κοινές επενδύσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οπότε είμαστε υπέρ της δημιουργίας οικοσυστημάτων στην Ελλάδα κυρίως μεταξύ μικρομεσαίων επιχειρήσεων γιατί θεωρούμε ότι είναι ένας άλλος τρόπος μεγιστοποίησης αυτών των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ανάπτυξής τους στο μέλλον. Βέβαια για να μπορέσει να λειτουργήσει σωστά και σε βάθος χρόνου ένα επιχειρηματικό οικοσύστημα, με τον ίδιο τρόπο τον οποίο αυτά τα επιχειρηματικά οικοσυστήματα αναπτύχθηκαν σε πολύ ανεπτυγμένες οικονομίες, όπως η νότια Κορέα πχ, είναι ότι τα μέρη του οικοσυστήματος θα πρέπει να είναι σίγουρο ότι οι επενδύσεις οι οποίες θα κάνουν, και σε κεφάλαια, και σε ενέργεια, και σε ανθρώπινο δυναμικό δεν θα τους οδηγήσουν στο λεγόμενο lock in effect, δηλαδή, το να αισθανθούν φυλακισμένοι στο συγκεκριμένο οικοσύστημα και από κει και πέρα να δώσουν τη δυνατότητα στον ενορχηστρωτή του συγκεκριμένου οικοσυστήματος, ο οποίος μπορεί να είναι μια πολύ μεγαλύτερη επιχείρηση, να τους εκμεταλλευτεί και να καταχραστεί τις επενδύσεις αυτές τις οποίες οι ίδιοι έχουν κάνει για τη δημιουργία αυτών των οικοσυστημάτων. Συνεπώς αν θέλουμε να δημιουργήσουμε καινούργια οικοσυστήματα θα πρέπει να δώσουμε στα μέρη των οικοσυστημάτων αυτών τη δυνατότητα να προστατεύσουμε τα δικαιώματά τους, τις επενδύσεις τους, τη δυνατότητά τους να μεταπηδήσουν σε άλλο επιχειρηματικό οικοσύστημα σε περίπτωση που ο ενορχηστρωτής του συγκεκριμένου οικοσυστήματος καταχράται αυτής της εμπιστοσύνης και της κοινής εργασίας που έχουν όλοι κάνει για τη δημιουργία αυτού του επιχειρηματικού οικοσυστήματος. Λόγω της ψηφιακής οικονομίας πλέον βλέπουμε τη δημιουργία πολύ μεγάλων ψηφιακών οικοσυστημάτων. Όλοι γνωρίζουμε την Apple, την Facebook, την Amazon, οι οποίες είναι επιχειρήσεις οι οποίες έχουν δημιουργήσει σημαντικά οικοσυστήματα από εταιρείες οι οποίες δρουν συμπληρωματικά με αυτές, δηλαδή κατά κύριο λόγο το προϊόν, η πλατφόρμα ανήκει στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις, μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες πολλές από αυτές πλέον έχουν χρηματιστηριακή αξία πλέον των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, δηλαδή, ένα ποσό το οποίο είναι απίστευτο. Και υπάρχει λοιπόν και ένα οικοσύστημα από μικρότερες εταιρείες οι οποίες συνεργάζονται μαζί τους. Τα προβλήματα τα οποία δημιουργούνται από αυτά τα οικοσυστήματα και αυτό το οποίο ανέφερα προηγουμένως, τα έχει ήδη εξετάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και γι' αυτό τον λόγο εξάλλου προχωράει στη δημιουργία ενός καινούργιου θεσμικού πλαισίου με τον κανονισμό Digital Markets Act, ο οποίος θα ρυθμίζει αυτές τις μεγάλες εταιρείες πυλωρούς, οι οποίες έχουν ένα πολύ μεγάλο μέγεθος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γιατί εννοείται ότι είναι κάτι το οποίο δεν θα μπορέσει μια μικρή αρχή εθνική αρχή ανταγωνισμού να χειριστεί από μόνη της.
- Υπάρχει στην Ελλάδα αντίστοιχη ανησυχία ότι κάποιες μεγάλες επιχειρήσεις θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τη θέση τους;
Υπάρχουν πάρα πολλές άλλες πλατφόρμες ή μεγάλες επιχειρήσεις -μπορώ να σας δώσω παραδείγματα στον τουριστικό τομέα η booking.com, η Expedia, το Airbnb- οι οποίες δεν υπόκεινται στον συγκεκριμένο κανονισμό και για τις οποίες ενδεχομένως θα μπορούσε να εφαρμοστεί το εθνικό δίκαιο ανταγωνισμού σε περίπτωση βέβαια που προχωρούσαν σε αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές. Υπάρχουν επίσης και επιχειρήσεις μη ψηφιακές, γιατί η ιδέα των οικοσυστημάτων ήταν κάτι που ξεκίνησε από την ψηφιακή οικονομία αλλά πλέον αναπτύχθηκε και σε μη ψηφιακές αγορές, οι οποίες επίσης προσπαθούν να δημιουργήσουν αυτά τα κέντρα, να προχωρήσουν και να δημιουργήσουν οικοσυστήματα επιχειρηματικά. Οι τράπεζες π.χ. μπορεί να είναι, μπορεί να είναι επιχειρήσεις μεγάλες όπως ο ΟΤΕ ή ο ΟΠΑΠ, οι οποίες θα εξαπλωθούν εκτός του συγκεκριμένου τομέα στον οποίο δρουν για να απλωθούν σε διάφορες άλλες υπηρεσίες κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερα θετικό γιατί δίνει μια σημαντική ευελιξία και επίσης δίνει τη δυνατότητα στους μεγάλους παίκτες να δράσουν ως κέντρο καινοτομίας και να διαχύσουν αυτή την καινοτομία ευρύτερα στο οικοσύστημα τους. Αλλά για να προχωρήσει όμως αυτό και να λειτουργήσει θετικά για την οικονομία, θα πρέπει να αποφύγουμε οι συγκεκριμένοι παίκτες να μπορούν να καταχραστούν αυτής της εξάρτησης την οποία έχουν έναντί τους οι υπόλοιπες εταιρείες και συνεπώς να λειτουργήσουν αρνητικά στα κίνητρα καινοτομίας τα οποία έχουν οι μικρότερες επιχειρήσεις, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες αποτελούν μέρος του οικοσυστήματος τους. Τώρα, η Επιτροπή Ανταγωνισμού με το παρόν νομικό πλαίσιο μπορεί να δράσει μόνο σε περίπτωση που οι επιχειρήσεις αυτές έχουν δεσπόζουσα θέση σε μια αγορά. Πολλές φορές όμως βλέπουμε ότι δεν είναι απαραίτητο μια επιχείρηση σαν αυτές που ανέφερα να έχουν δεσπόζουσα θέση σε μια συγκεκριμένη αγορά. Η δύναμη την οποία αντλούν δεν προέρχεται από μια αγορά. Προέρχεται από την παρουσία τους σε πολλές αγορές συγχρόνως. Οπότε μπορεί μια επιχείρηση να μην έχει δεσπόζουσα θέση σε μια αγορά αλλά να αντλεί ισχύ από την παρουσία της σε πολλαπλές αγορές οι οποίες είναι συνδεδεμένες και από τη δυνατότητα που έχει πρόσβασης στους τελικούς καταναλωτές. Και αυτό ακριβώς το κενό του νόμου θέλαμε να καλύψουμε μέσω αυτής της πρότασης που είχαμε κάνει για τα οικοσυστήματα και την κατάχρηση θέσης ισχύος σε οικοσυστήματα δομικής σημασίας για τον ανταγωνισμό στην Ελλάδα.
- Εννοείτε να αξιοποιούν στοιχεία, δεδομένα, που έχουν συλλέξει από τη βασική τους αγορά προκειμένου να προχωρήσουν πιο γρήγορα σε κάποια άλλη αγορά;
Ή να έχουν πρακτικές μόχλευσης, να πούμε έτσι, στις θέσεις ισχύος που έχουν σε μια αγορά σε άλλες αγορές στις οποίες δεν έχουν αυτή τη θέση ισχύος.
- Υπάρχει μια κριτική, γενικώς, ότι υπάρχουν καθυστερήσεις στα αποτελέσματα, στην επιβολή ποινών ή προστίμων ή τα πορίσματα των ελέγχων. Αναφέρατε πάρα πολλούς ελέγχους που είναι σε εξέλιξη από τις τράπεζες, μέχρι τα σούπερ μάρκετ και την ενέργεια. Τι απαντάτε στην κριτική αυτή και πότε μπορούμε να περιμένουμε τα αποτελέσματα των ελέγχων αυτών που έχετε πραγματοποιήσει;
Κατ’ αρχήν να πω ότι η Επιτροπή έχει κάνει σημαντικότατη πρόοδο όσον αφορά το θέμα αυτό των καθυστερήσεων. Η κατάσταση την οποία εγώ βρήκα όταν ήρθα τον Σεπτέμβριο του 2019 δεν ήταν καθόλου καλή. Ο μέσος όρος ηλικίας των υποθέσεων της Επιτροπής Ανταγωνισμού την περίοδο εκείνη ήταν περίπου 8 έτη. Υπήρχαν υποθέσεις οι οποίες βρίσκονταν στα συρτάρια της Επιτροπής Ανταγωνισμού από το 1996, οπότε καταλαβαίνετε ότι είχαμε να αρχίσουμε πάρα πολλές εκκρεμούσες υποθέσεις. Τώρα δύο χρόνια μετά, ο μέσος όρος ηλικίας των υποθέσεων του ανταγωνισμού είναι κάτω του ενάμιση έτους. Έχουμε ολοκληρώσει πλέον των 160 υποθέσεων τα τελευταία δύο χρόνια, κάτι το οποίο μας έχει απελευθερώσει ανθρώπινο δυναμικό και ενέργεια για να προχωρήσουμε σε καινούργιες έρευνες. Το γεγονός λοιπόν ότι βλέπουμε τώρα να υπάρχει μια εντατικοποίηση των ερευνών της Επιτροπής Ανταγωνισμού είναι λόγω της επένδυσης της οποίας κάναμε πολύ συστηματικά για να ολοκληρωθούν πολύ παλιές υποθέσεις μερικές εκ των οποίων ήταν ώριμες και ενδεχομένως υπήρχαν αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές. Τα αποτελέσματα έχουν εμφανιστεί έχοντας κάποιες αποφάσεις ήδη, και κάποιες αποφάσεις οι οποίες θα βγουν μέχρι το τέλος του χρόνου, αλλά σίγουρα προσπαθούμε αυτή τη στιγμή να ολοκληρώνουμε μέσα σε πολύ λογικό πλαίσιο, να μην ξεπερνάμε δηλαδή το μέσο όρο ολοκλήρωσης υποθέσεων που υπάρχει και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση. Γι' αυτό το λόγο κιόλας έχει γίνει μια κυριολεκτικά σημαντική προσπάθεια αναδόμησης της Επιτροπής Ανταγωνισμού με καινούργιες δομές, καινούργιες διευθύνσεις, τομεακές διευθύνσεις οι οποίες είναι πιο ευέλικτες. Έχουμε δημιουργήσει KPIs, δηλαδή Key Performance Indicators, με τα οποία προχωρούμε στην αξιολόγηση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και επίσης του προσωπικού της. Συνεπώς έχει γίνει πολύ σημαντική προσπάθεια βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της αρχής και θεωρώ σ' αυτό έχουμε καταφέρει σημαντικά αποτελέσματα.
- Από πλευράς ανθρώπινου δυναμικού και πόρων θεωρείτε ότι έχετε αυτά που χρειάζεστε για να κάνετε σωστά τη δουλειά σας;
Κοίταξε είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα αυτό που θίγετε. Θεωρώ ότι η Επιτροπή είναι υποστελεχωμένη. Έχουμε αυτή τη στιγμή περίπου 50 ειδικούς επιστήμονες οι οποίοι ασχολούνται με σχεδόν όλη την ελληνική οικονομία. Δεν είναι αρκετό. Θεωρώ ότι θα έπρεπε τουλάχιστον η Επιτροπή Ανταγωνισμού να είχε πλέον των 120 ειδικών επιστημόνων, να στελεχωθεί δηλαδή με εξειδικευμένο προσωπικό. Γι' αυτό το λόγο λοιπόν οι προσπάθειες που κάναμε το τελευταίο διάστημα είναι να λειτουργήσουμε όσο πιο αποτελεσματικά μπορούμε, ώστε με το προσωπικό το οποίο διαθέτουμε να έχουμε τις περισσότερες επιδόσεις και αποτελεσματικότητα. Γι αυτό το λόγο χρησιμοποιήσαμε πάρα πολύ την τεχνολογία. Καταρχήν, όπως σας ανέφερα προηγουμένως, δημιουργήσαμε τεχνολογικές υποδομές οι οποίες δεν υπήρχαν προηγουμένως για τον έλεγχο της αγοράς και την πληροφόρηση της Επιτροπής real time για το τι συμβαίνει στην αγορά κάτι το οποίο μας δίνει ενδεχομένως πολλές φορές τη δυνατότητα να δρούμε άμεσα. Δευτερευόντως χρησιμοποιήσαμε τεχνητή νοημοσύνη, τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης για τις έρευνές μας. Όπως σας ανέφερα προηγουμένως, για να δώσω το παράδειγμα με τις τράπεζες, συλλέχθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες στοιχεία σε πάρα πολλούς ελέγχους που κάνουμε σε διάφορες επιχειρήσεις συλλέγονται πάρα πολλά στοιχεία, τα οποία είναι δυνατόν μέσω τεχνολογικών εργαλείων να επεξεργαζόμαστε πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι κάναμε προηγουμένως και με λιγότερο προσωπικό. Οπότε έχει γίνει σημαντική επένδυση σε αυτόν τον τομέα και τρίτον έχουμε δημιουργήσει επίσης και εργαλεία τα οποία μας δίνουν τη δυνατότητα να έχουμε περισσότερες υποθέσεις. Ένα από τα προβλήματα τα οποία έχει η ελληνική αγορά λόγω και της κλειστής κατάστασης η οποία υπάρχει των σχέσεων ενδεχομένως κοινωνικών που υπάρχουν μεταξύ των διαφόρων επιχειρηματιών είναι ότι το πρόγραμμα επιείκειας δεν έχει δουλέψει όσο ενδεχομένως έχει δουλέψει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είναι πάρα πολύ σημαντικό, το πρόγραμμα επιείκειας, διότι ένα μεγάλο μέρος των στοιχείων έρχεται μέσω των ενορχηστρωτών του καρτέλ, οι οποίοι καταδίδουν, να το πούμε έτσι, τα υπόλοιπα μέλη του καρτέλ και παρέχουν πληροφορίες στην Επιτροπή. Αυτό διευκολύνει πάρα πολύ την Επιτροπή στο έργο της για την ανίχνευση αποδεικτικών στοιχείων και εννοείται περιορίζει και τον χρόνο που χρειάζεται για να ολοκληρώσει την έρευνα ως καρτέλ. Αυτό δυστυχώς δεν δουλεύει στην Ελλάδα. Γι' αυτό το λόγο όμως έχουμε προχωρήσει στη δημιουργία καινούργιων εργαλείων. Ένα από τα εργαλεία τα οποία έχουν αποφέρει πολλά αποτελέσματα τους τελευταίους μήνες, λειτουργεί περίπου 7 μήνες, είναι το whistleblower tool, η ανώνυμη παροχή πληροφοριών. Είναι εργαλείο το οποίο μας έχει επιτρέψει να ξεκινήσουμε διάφορες υποθέσεις και να μπορέσουμε να συλλέξουμε πιο στοχευμένα υλικό, αποδεικτικό υλικό, για τις υποθέσεις μας. Οπότε η χρήση καινούργιων τεχνολογιών όπως επίσης και νέων μεθόδων μάς επιτρέπει ως ένα σημείο να προχωρήσουμε παρότι είμαστε πραγματικά πολύ υποστελεχωμένοι. Θεωρώ ότι είναι ένα ζήτημα το οποίο αφορά όλες τις ανεξάρτητες αρχές και θα πρέπει να γίνει μια ιδιαίτερη προσπάθεια από την πολιτεία να μας παρέχουν το ανθρώπινο δυναμικό και τους υλικούς πόρους που χρειάζεται για να ολοκληρώσουμε το έργο μας.
- Γ. ΠΑΠΑΔΟΓΙΑΝΝΗΣ: Κύριε πρόεδρε σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συνέντευξη για τον χρόνο που μας διαθέσατε
Ι. ΛΙΑΝΟΣ: Κι εγώ σας ευχαριστώ πάρα πολύ ήταν χαρά μου να μιλήσουμε γι αυτά τα θέματα. Ευχαριστώ πάρα πολύ.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
