Κάτω από τη βάση παραμένει η βαθμολογία των δομών εταιρικής διακυβέρνησης των τραπεζών δημιουργώντας ερωτηματικά για την αποτελεσματικότητας της σαρωτικής αναδόμησης των διοικητικών συμβουλίων, που πραγματοποιήθηκε με βάση το σχετικό νόμο του 2015, την υλοποίηση του οποίου επόπτευσε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Πολύ χειρότερη είναι η εικόνα για τις υπόλοιπες εισηγμένες μεγάλες επιχειρήσεις, αποτυπώνοντας μια σχεδόν αδιαφορία για την εικόνα τους αναφορικά με την αποτελεσματικότητα της εταιρικής διακυβέρνησης με τρεις, μόνο, εταιρίες να αποτελούν εξαιρέσεις.
Όπως προκύπτει από την αξιολόγηση της Institutional Shareholder Services (ISS), μιας εκ των κορυφαίων διεθνώς εταιρειών αξιολόγησης των δομών εταιρικής διακυβέρνησης μεγάλων εταιριών σε όλο τον κόσμο, η βαθμολογία (Φεβρουάριος 2019) των εγχώριων τραπεζών είναι απογοητευτική, ενώ πολύ χειρότερη, με πολύ λίγες εξαιρέσεις, είναι η εικόνα για τις άλλες μεγάλες εγχώριες εισηγμένες επιχειρήσεις.
Η αποκατάσταση της αξιοπιστίας και η διοίκηση των μεγάλων εισηγμένων εταιριών με σύγχρονες επαγγελματικές δομές αποτελεί μείζον σημασίας ζήτημα δεδομένης της μεγάλης ζημίας που έχουν προκαλέσει στην αξιοπιστία της χώρας η δημοσιονομική κρίση αλλά και το σκάνδαλο της Folli Follie.
Η ISS είναι οργανισμός μεγάλης επιρροής και βάσει των αξιολογήσεων του, αναφορικά με την επάρκεια της εταιρικής διακυβέρνησης των εταιριών, πολλά ξένα θεσμικά χαρτοφυλάκια αποφασίζουν αν θα επενδύσουν ή όχι στην μετοχή μιας εταιρείας αλλά και τη στάση που θα ακολουθήσουν, δηλαδή αν θα ψηφίσουν υπέρ ή κατά, στις εισηγήσεις των διοικήσεων στις ετήσιες Γενικές Συνελεύσεις. Η ISS παρέχει μια συνολική βαθμολογία με κλίμακα από το 1 έως το 10, όπου το 1 είναι το άριστο και το 10 η χαμηλότερη αξιολόγηση ενώ υπάρχει αξιολόγηση για τέσσερις υποκατηγορίες: δομή Διοικητικών Συμβουλίων, Πολιτική Απολαβών, Δικαιώματα Μετόχων και Έλεγχος.
«Μετεξεταστέες» οι τράπεζες
Σύμφωνα με την αξιολόγηση της ISS οι συστημικές τράπεζες στην συνολική αξιολόγηση εμφανίζουν βαθμολογία από 6 έως 8, με την Τράπεζα Πειραιώς να παρουσιάζει την καλύτερη αξιολόγηση και ακολουθούν Εθνική Τράπεζα, Alpha Bank και Eurobank. Η αξιολόγηση που λαμβάνουν από την ISS αποτελεί μάλλον αρνητική έκπληξη δεδομένης της μεγάλης έμφασης που έχει δοθεί τα τελευταία χρόνια, στο ζήτημα της ενίσχυσης των δομών εταιρικής διακυβέρνησης των τραπεζών με την δραστική αναδόμηση των Διοικητικών Συμβουλίων.
Φαίνεται ότι ο νόμος του 2015, που επιβλήθηκε με επιμονή των θεσμών, αντιμετώπισε επιφανειακά το ζήτημα, αγνοώντας τις διεθνείς εξελίξεις και καλές προοπτικές. Το κύριο βάρος δόθηκε στο αντικατασταθούν Έλληνες στελέχη τραπεζών, με ξένα μέλη. Ο νόμος δημιουργήθηκε με δυο βασικούς στόχους: να εξοβελιστούν από τα Δ.Σ. στελέχη που δεν προέρχονταν από τον τραπεζικό τομέα και παράλληλα να απομακρυνθούν τραπεζικά στελέχη που είχαν προϋπηρεσία σε ελληνικές τράπεζες, σε μια λογική τύπου «πας Έλλην... βάρβαρος».
Παράλληλα φιλοδοξούσε να προσελκύσει διεθνώς αναγνωρισμένα στελέχη και να πετύχει την εφαρμογή της αρχής των «βέλτιστων πρακτικών». Εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι ο νόμος απομάκρυνε πολλά στελέχη από τα Δ.Σ. των τραπεζών αλλά απέτυχε να προσελκύσει διεθνώς αναγνωρισμένα, με μεγάλη εμπειρία, τραπεζικά στελέχη, εξέλιξη απολύτως αναμενόμενη αν αναλογιστεί κανείς τα πολύ χαμηλά επίπεδα αμοιβών και την κακή φήμη της χώρας.
Επιπλέον η χαμηλή βαθμολογία των τραπεζών επηρεάζεται καθοριστικά από το... ΤΧΣ. Η παρουσία ενός ειδικού τύπου μετόχου, που περιορίζει την ελεύθερη διασπορά των μετοχών των τραπεζών και μάλιστα με πρόσθετα δικαιώματα έναντι των υπολοίπων μετόχων, οδηγεί σε πολύ χαμηλή βαθμολόγια στο σκέλος των Δικαιωμάτων Μετόχων. Στο σκέλος αυτό η βαθμολογία των τραπεζών είναι από 8 έως 10 δηλαδή εξαιρετικά αρνητική, επηρεάζοντας και την γενική εικόνα.
Σε ότι αφορά πάντως το σκέλος του Ελέγχου (Audit) και οι τέσσερις τράπεζες βαθμολογούνται από την ISS με άριστα (1).
Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι θεσμοί των δανειστών ομολογούν έμμεσα την αποτυχία των μεταρρυθμίσεων στην εταιρική διακυβέρνηση, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να υπογραμμίζει στην τελευταία έκθεσή του τη σύσταση για περαιτέρω βελτίωσή της.
Στο βαθύ «κόκκινο» οι μεγάλες επιχειρήσεις
Και αν η εικόνα είναι αρνητική για τις τράπεζες για τη μεγάλη πλειοψηφία των εισηγμένων τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των δομών εταιρικής διακυβέρνησης σημαίνουν συναγερμό καθώς η βαθμολογία τους βρίσκεται στο βαθύ «κόκκινο».
Οι μεγαλύτερες και ισχυρότερες εισηγμένες εταιρίες της χώρας όπως ΟΠΑΠ, Grivalia, ΟΛΠ, Τέρνα Ενεργειακή και ΑΔΜΗΕ βρίσκονται ένα σκαλί πριν τη χαμηλότερη βαθμολογία, με 9.
Στην τελευταία βαθμίδα αναφορικά με την αξιολόγηση των δομών εταιρικής διακυβέρνησης βρίσκονται Lamda Development, ΓΕΚ Τέρνα, ΟΤΕ, Σαράντης, ΕΛΠΕ, Aegean Airlines και Jumbo!
Η παραπάνω εικόνα πρέπει να κινητοποιήσει τις διοικήσεις και να λάβουν ς πρωτοβουλίες για την ενίσχυση των δομών της εταιρικής διακυβέρνησης και την ενίσχυση της διαφάνειας.
Λίγο καλύτερη εικόνα, με βαθμολογία ανάλογη αυτή των τραπεζών, μεταξύ 7 και 8, εμφανίζουν η Βιοχάλκο (η μετοχή της οποίας διαπραγματεύεται και στο χρηματιστήριο στις Βρυξέλλες), η Τιτάν και η ΔΕΗ, εικόνα που επίσης δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ικανοποιητική. Σημαντική βελτίωση εμφανίζει η Ελλάκτωρ μετά από τις δραστικές ενέργειες που πραγματοποίησε η νέα διοίκηση: έτσι από βαθμολογία 10 που ήταν στις αρχές του 2019 τώρα έχει βελτιώσει την αξιολόγησή της από την ISS στο 6 (1η Μαρτίου).
Οι μεγάλες εξαιρέσεις
Μόλις τρεις είναι οι εισηγμένες που εξασφαλίζουν από την ISS θετική βαθμολογία. Πρόκειται για την Coca Cola HBC και τον Όμιλο Μυτιληναίος, που πετυχαίνουν γενική βαθμολογία 3. Ένα σκαλί πιο κάτω βρίσκεται η ΕΧΑΕ, η οποία επίσης ξεχωρίζει με την πολύ καλή βαθμολογία.
Η Coca Cola HBC εφαρμόζει εκτεταμένα συστήματα Εσωτερικού Ελέγχου που βασίζονται τόσο στην προληπτική ανάλυση κινδύνων, όσο και σε αυστηρές ελεγκτικές δραστηριότητες. Η Coca Cola HBC εφαρμόζει το Chart of Authority το οποίο ορίζει με λεπτομέρειες τις υποχρεώσεις των στελεχών του ομίλου. Σημειώνεται ότι η Coca Cola HBC είναι εισηγμένη και στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου.
Ο Όμιλος Μυτιληναίος έχει δώσει μεγάλο βάρος τα τελευταία χρόνια στην ενίσχυση της εταιρικής Διακυβέρνησης, υιοθετώντας διεθνώς αναγνωρισμένες πρακτικές. Στο πλαίσιο αυτό έχει υιοθετήσει τον Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου (THE UK CORPORATE GOVERNANCE CODE), που αντανακλά τη νέα της στρατηγική, βασισμένη στα υψηλότερα πρότυπα επιχειρηματικότητας και βέλτιστων πρακτικών.
Μεγάλο βάρος στο ζήτημα της εταιρικής διακυβέρνησης δίνει η ΕΧΑΕ έχοντας προχωρήσει στην εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης, με γνώμονα τις καλύτερες διεθνείς και ευρωπαϊκές πρακτικές, σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων του ομίλου. Σημειώνεται ότι η διοίκηση της ΕΧΑΕ μαζί με τον ΣΕΒ, την Ενωση Τραπεζών και την Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας του Δημοσίου έχουν προχωρήσει στην ανασύσταση και ενίσχυση του Εθνικού Συμβουλίου Εταιρικής Διακυβέρνησης (ΕΣΕΔ), για την διάδοση και ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης.
Η σημασία της εταιρικής διακυβέρνησης
Η ενίσχυση των δομών εταιρικής διακυβέρνησης και της διαφάνειας αποτελούν πολύ σημαντικά στοιχεία, ειδικά για τους ξένους επενδυτές. Σε πολλές εταιρίες, ακόμα και μεγάλες εισηγμένες, εξακολουθεί να κυριαρχεί το μοντέλο του one man show, που παραπέμπει σε προηγούμενες δεκαετίες, όπου ο δημιουργός – βασικός μέτοχος διατηρεί απολύτως ελεγχόμενο Δ.Σ. ακόμα και με συμμετοχή συγγενικών προσώπων χωρίς δομές και διαδικασίες, στοιχεία απαραίτητα για την εξέλιξη και την επιτυχή ανάπτυξη των εταιριών.
Εξαιρετικά κρίσιμες για την ορθή λειτουργία των επιχειρήσεων επιτροπές όπως η Επιτροπή Ελέγχου, είναι υποβαθμισμένες. Μάλιστα πολλές επιχειρήσεις διορίζουν ως μέλη της συγγενείς, φίλους και πρόσωπα που δεν έχουν γνώση ελεγκτικής, χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, συστημάτων εσωτερικού ελέγχου κ.α.
Ισχυρές εταιρικές δομές, αυστηρές διαδικασίες και κανόνες διασφαλίζουν τις εταιρείες και την αποτελεσματική λειτουργία τους μην αφήνοντας περιθώρια για καταχρηστικές πρακτικές σαν αυτές που είδαμε στην περίπτωση της Folli Follie.
(Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο economistas.gr στις 14/03/2019)
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
