Ένα πρόβλημα του φορολογικού συστήματος που επισημαινόταν με έμφαση ήδη από το 2016 από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει επιδεινωθεί αντί να βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια και γίνεται αντικείμενο κριτικής από τον ΟΟΣΑ, στην τελευταία έκθεσή του: Το αφορολόγητο όριο είναι τόσο υψηλό, που οι περισσότεροι Έλληνες δεν πληρώνουν φόρο εισοδήματος.
Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης δεν εξετάζει αλλαγές στο αφορολόγητο όριο, καθώς διαπιστώνει ότι υπάρχουν περιθώρια διεύρυνσης της φορολογικής βάσης μέσα από την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, κυρίως με μέτρα ψηφιακής «επιτήρησης» των συναλλαγών και αύξησης των ηλεκτρονικών πληρωμών. Άλλωστε, μια μείωση του αφορολόγητου ορίου θεωρείται ότι είναι μέτρο υψηλού πολιτικού κόστους.
Όμως, το ζήτημα του υψηλού αφορολόγητου ορίου, που αφήνει εκτός φορολογίας εισοδήματος τους περισσότερους Έλληνες, εξακολουθεί να αποτελεί σημείο τριβής με τους διεθνείς οργανισμούς, αν και όχι με τον ίδιο τρόπο που συνέβαινε στο παρελθόν, όταν προκαλούσε θύελλα (το 2016) η παρέμβαση του Πόουλ Τόμσεν του ΔΝΤ, με ένα άρθρο που τόνιζε την επιτακτική ανάγκη να μειωθεί το αφορολόγητο όριο, ώστε να πέσουν οι συντελεστές της φορολογίας εισοδήματος και να διευκολυνθεί η οικονομική ανάπτυξη,.
Στην τελευταία έκθεσή του, ο ΟΟΣΑ επαναφέρει τη συζήτηση για μείωση του αφορολόγητου ορίου, προτείνοντας μάλιστα τα αυξημένα έσοδα από αυτή την πηγή να διατεθούν για να μειωθούν πιο επιθετικά οι ασφαλιστικές εισφορές των χαμηλόμισθων. Όπως τονίζει ο ΟΟΣΑ,
- Μια πιθανή επιλογή μεταρρύθμισης θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη μείωση του υψηλού αφορολόγητου ορίου στους φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων, το οποίο είναι το κατώτατο όριο εισοδήματος από το οποίο οφείλονται οι φόροι εισοδήματος φυσικών προσώπων, με ταυτόχρονη μείωση εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τα χαμηλά εισοδήματα.
- Το όριο των 10.000 ευρώ αντιστοιχούσε στο 61% των μέσων ετήσιων μισθολογικών αποδοχών το 2022, απαλλάσσοντας ουσιαστικά τα μισά ελληνικά νοικοκυριά από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων.
- Αυτή η στενή βάση είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα αντλεί λιγότερα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων από άλλες χώρες, παρά τους υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές πάνω από το αφορολόγητο όριο. Επιπλέον, το 2024 η κυβέρνηση αύξησε το αφορολόγητο όριο για τους φορολογούμενους με παιδιά κατά επιπλέον 1.000 ευρώ.
Τι έλεγε το 2016 το ΔΝΤ
Όσοι διαβάζουν σήμερα αυτή την κριτική του ΟΟΣΑ δεν μπορούν παρά να φέρουν στη μνήμη τους την αντίστοιχη κριτική που έκανε στην κυβέρνηση Τσίπρα, το 2016, ο Πόουλ Τόμσεν από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων στην Ελλάδα. Οι προτάσεις του για μείωση του αφορολόγητου ορίου είχαν απορριφθεί από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αλλά φαίνεται ότι το αφορολόγητο όριο αποτελεί διαχρονικό «ταμπού» για τις ελληνικές κυβερνήσεις, αφού μια οκταετία αργότερα ούτε η κυβέρνηση Μητσοτάκη το έχει θίξει.
Το 2016, ο Τόμσεν έγραφε σε ένα άρθρο - παρέμβαση στις τότε συζητήσεις μεταξύ των Ευρωπαίων και της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για τη δεύτερη αξιολόγηση της εφαρμογής του τρίτου μνημονίου:
- Γιατί υποστηρίζουμε ότι η φορολογική βάση είναι πολύ στενή; Το καθεστώς φορολογίας εισοδήματος είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Η Ελλάδα παρέχει ένα εξαιρετικά γενναιόδωρο αφορολόγητο όριο, που επιτρέπει σε περισσότερους από τους μισούς μισθωτούς να απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος. Στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία, αντίθετα, μόνο το 5% και το 6% της βάσης εξαιρείται, αντίστοιχα (ο μέσος όρος για την υπόλοιπη ευρωζώνη είναι περίπου 8%).
- Σε ονομαστικούς όρους, το αφορολόγητο όριο των 8.750 ευρώ στην Ελλάδα είναι από τα υψηλότερα στη ζώνη του ευρώ, υψηλότερο από ό,τι στη Γερμανία, την Ιταλία ή την Ισπανία. Αυτό σημαίνει επίσης ότι η φορολογική επιβάρυνση είναι εξαιρετικά ασύμμετρη στην Ελλάδα, με το υψηλότερο δεκατημόριο των μισθωτών να αντιπροσωπεύει σχεδόν το 60% των συνολικών εσόδων από τον φόρο εισοδήματος.
- Είναι σίγουρα αλήθεια ότι εκείνοι που κερδίζουν τα περισσότερα πρέπει να συνεισφέρουν περισσότερο. Αλλά οι εξαιρετικά γενναιόδωρες εξαιρέσεις της μεσαίας τάξης που ισχύουν στην Ελλάδα δεν μπορούν να δικαιολογηθούν από επιχειρήματα περί κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι μαζικές εξαιρέσεις κάθε άλλο παρά κοινωνικά δίκαιες είναι, καθώς εμποδίζουν την Ελλάδα να αυξήσει τα έσοδα που χρειάζεται για να πληρώσει για καλά στοχευμένες κοινωνικές παροχές, κοινές στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπως η πρόνοια και η ανεργία. Κατά την άποψή μας, η διεύρυνση της φορολογικής βάσης με την παράλληλη μείωση των υψηλών οριακών φορολογικών συντελεστών πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα.
Αναγκαία η μείωση εισφορών
Σήμερα, ο ΟΟΣΑ επιμένει, όπως παλαιά και το ΔΝΤ, στη μείωση του αφορολόγητου ορίου, όμως δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην ανάγκη να αξιοποιηθούν τα έσοδα από τη μείωση του αφορολόγητου ορίου για τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών. Επικρίνει, μάλιστα, την κυβέρνηση για το γεγονός ότι έχει προχωρήσει σε οριζόντιες μειώσεις ασφαλιστικών εισφορών, ενώ το καλύτερο θα ήταν να στόχευε αυτές τις μειώσεις στους χαμηλόμισθους.
Όπως σημειώνει ο ΟΟΣΑ,
- Η περαιτέρω μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας, ιδίως στα χαμηλά εισοδήματα, θα στηρίξει τις επενδύσεις σε δεξιότητες και θα ενισχύσει την ισότητα. Ο συνδυασμός μιας ακόμη μεγάλης φορολογικής σφήνας (σ.σ.: το άθροισμα φόρων και εισφορών που επιβάλλονται στους μισθούς) και υψηλών οριακών φορολογικών συντελεστών επιβαρύνει τη συμμετοχή στην εργασία, μειώνει τα κίνητρα των επιχειρήσεων να επενδύσουν σε ανθρώπινο κεφάλαιο, π.χ. μέσω κατάρτισης, και καθιστά ακριβότερη για τις επιχειρήσεις την πρόσληψη επιπλέον εργαζομένων.
- Από το 2020, η Ελλάδα έχει μειώσει τη φορολογική επιβάρυνση της εργασίας μειώνοντας τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες και καταργώντας την έκτακτη εισφορά 1% για όλους τους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα, επιπλέον της μείωσης του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων για τα χαμηλά εισοδήματα. Οι μειώσεις των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης ήταν εντελώς μη στοχευμένες, ενώ η εμπειρία άλλων χωρών του ΟΟΣΑ, όπως η Γαλλία, δείχνει ότι οι μειώσεις αυτές είναι πιο αποτελεσματικές όταν στοχεύουν σε άτομα με χαμηλό εισόδημα.
- Μια πιο προοδευτική φορολόγηση του εισοδήματος από εργασία θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει τόσο την προσφορά όσο και τη ζήτηση δεξιοτήτων.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
