Η εκτόξευση του ελλείμματος στο 7,8% και η σωτήρια παρέμβαση της ΕΚΤ

Σε κανονικές συνθήκες, η προβλεπόμενη εκτίναξη του ελληνικού ελλείμματος στο 7,8% του ΑΕΠ θα ήταν αιτία υποβάθμισης της χώρας από τους οίκους αξιολόγησης και θα προκαλούσε αύξηση του κόστους δανεισμού από την αγορά, ή ακόμη και μια νέα κρίση χρηματοδότησης της χώρας. Όμως, η Ελλάδα αποφεύγει αυτές τις δυσμενείς εξελίξεις χάρη στην παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, όπως προκύπτει από τη χθεσινοβραδινή ανακοίνωση του οίκου αξιολόγησης Fitch.

Η Fitch όχι μόνο διατήρησε σταθερή τη βαθμολογία της Ελλάδας στο BB, αλλά κράτησε και την προοπτική (outlook) σταθερή, υποδηλώνοντας ότι δεν επίκειται στο άμεσο μέλλον υποβάθμιση της χώρας. Όλα αυτά, παρά το γεγονός ότι προβλέπει πολύ σοβαρή δημσιονομική επιδείνωση και διόγκωση του χρέους, λόγω της κρίσης του κορονοϊού:

• Η Fitch εκτιμά ότι ο συνδυασμός των μέτρων στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών, της ενεργοποίησης αυτόματων σταθεροποιητών (επιδόματα ανεργίας και άλλες δαπάνες που αυξάνονται αυτόματα με την κρίση), αλλά και της κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας θα οδηγήσει σε έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης 7,8% του ΑΕΠ φέτος, έναντι πλεονάσματος 1,9% το 2019, δηλαδή θα υπάρξει μια αρνητική μεταβολή σχεδόν κατά 10 μονάδες του ΑΕΠ. Το δημοσιονομικό κόστος των μέτρων στήριξης θα φθάσει το 6% του ΑΕΠ.
• Ακολούθως, η Fitch εκτιμά ότι το έλλειμμα θα μειωθεί, αλλά θα παραμείνει υψηλό, πάνω από τον ευρωπαϊκό στόχο του 3%. Το 2021 θα υποχωρήσει σε 5,1% και το 2022 σε 3,4% του ΑΕΠ, αν και σημειώνεται ότι είναι αβέβαιος ο ρυθμός της μείωσης, καθώς μάλιστα υπολογίζεται ότι η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τα αναδρομικά των συνταξιούχων θα προσθέσει 0,5% του ΑΕΠ στο έλλειμμα των ετών 2021 και 2022. Αυτοί οι υπολογισμοί γίνονται, τονίζει ο οίκος, χωρίς να ενσωματώνεται στις προβλέψεις η θετική δημοσιονομική επίδραση που θα έχουν οι πρόσφατες αποφάσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε., καθώς είναι αβέβαιο προς το παρόν σε ποιο βαθμό θα ωφελήσουν τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Ο αυξημένος δανεισμός φέτος θα οδηγήσει, όπως εκτιμά η Fitch, σε διόγκωση του χρέους από το 176,6% του ΑΕΠ το 2019 σε 197% του ΑΕΠ, ένα ποσοστό που είναι πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο άλλων χωρών με την ίδια πιστοληπτική αξιολόγηση, που έχουν, κατά μέσο όρο, δημόσιο χρέος ίσο με 59,4% του ΑΕΠ. Τα επόμενα δύο χρόνια, πάντως, προβλέπεται ότι το χρέος θα υποχωρήσει και θα πέσει στο 185% του ΑΕΠ το 2022.

Το... αόρατο χέρι της ΕΚΤ

Πώς, όμως, μια τόσο σοβαρή προβλεπόμενη επιδείνωση δεν προκαλεί ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και την πρόσβαση της χώρας στις αγορές; Η απάντηση που δίνεται από την Fitch έχει δύο πλευρές: αφενός, η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους υποστηρίζεται από τους χαριστικούς όρους των ευρωπαϊκών δανείων, που αποτελούν τον κύριο όγκο του χρέους της χώρας και επιτρέπουν να διατηρούνται υπό έλεγχο οι δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους. Όπως σημειώνει η Fitch, η μέση διάρκεια του ελληνικού χρέους φθάνει τα 20,3 χρόνια και είναι από τις υψηλότερες ανάμεσα στα κράτη που βαθμολογεί ο οίκος.

Όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά με χαμηλό κόστος δανεισμού, η Fitch τονίζει τη μεγάλη σημασία που έχει η παρέμβαση της ΕΚΤ, η οποία ενέταξε την Ελλάδα στο ειδικό πρόγραμμα αγοράς ομολόγων για την πανδημία (PEPP), σε αντίθεση με την πρακτική που ακολουθούσε στα προηγούμενα προγράμματα αγοράς ομολόγων, από τα οποία η Ελλάδα είχε αποκλεισθεί. Το PEPP έχει «πυρομαχικά» 1,35 δισ. ευρώ και, με βάση την ποσόστωση συμμετοχής της Ελλάδας στο κεφάλαιο της ΕΚΤ, αναλογούν στη χώρα αγορές ομολόγων 27 δισ. ευρώ, ή περίπου 16% του ελληνικού ΑΕΠ. Αυτές οι αγορές ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά αποτελούν μια σημαντική πηγή ευελιξίας για το δανεισμό της Ελλάδας και θα βοηθήσουν να διατηρούν υπό έλεγχο τα κόστη εξυπηρέτησης του χρέους, όσο η Ελλάδα θα δανείζεται από την αγορά για να καλύπτει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες, υπογραμμίζει ο οίκος.