Για περισσότερο από μία 10ετία, η ευρωπαϊκή αγορά ήταν πραγματικό χρυσωρυχείο για τον ρωσικό γίγαντα φυσικού αερίου Gazprom, καθώς ήταν σχεδόν ο αποκλειστικός της προμηθευτής, με χώρες όπως η Γερμανία να είναι πλήρως εξαρτημένες από αυτή.
Η εισβολή, όμως, της Ρωσίας στην Ουκρανία άλλαξε άρδην την εικόνα, με την εταιρεία να βρίσκεται αντιμέτωπη με ζημιές αρκετών δισ. δολαρίων. Απτή απόδειξη των προβλημάτων το γεγονός ότι έχει θέσει προς πώληση τα κεντρικά γραφεία θυγατρικής της στην Αγία Πετρούπολη, αλλά και ορισμένα ακόμη πολυτελή ακίνητα που έχει στην κατοχή της.
Πέραν κάθε αμφιβολίας η Gazprom είναι ο ρωσικός όμιλος που έχει δεχθεί το μεγαλύτερο πλήγμα από τις διεθνείς κυρώσεις κατά της Μόσχας.
Σε χαμηλό 10ετών η κεφαλαιοποίηση
Αν και η οικονομία της Ρωσίας ήταν ανθεκτική, αυξανόμενα σημάδια πίεσης έχουν εμφανιστεί σε αρκετούς κλάδους. Ο αριθμός του προσωπικού της Gazprom Export, που κάποτε ήταν η πιο ευημερούσα μονάδα της εταιρείας, που επέβλεπε τις πωλήσεις φυσικού αερίου της Ρωσίας στην Ευρώπη για περισσότερο από μισό αιώνα, έχει συρρικνωθεί σε μόλις μερικές δεκάδες υπαλλήλους, από σχεδόν 600 που εργάζονταν στη μονάδα πριν από μία 5ετία.
Τα προβλήματα της Gazprom εκτείνονται πολύ πέρα από τη μονάδα εξαγωγών, αποκαλύπτουν οι συνομιλίες με τους εργαζόμενους. Σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται το Reuters, ο επικεφαλής της, Αλεξέι Μίλερ έχει πλέον εγκρίνει σχέδια για περικοπή 1.500 θέσεων εργασίας στα κεντρικά γραφεία της μητρικής εταιρείας στη Ρωσία και στον ψηλότερο ουρανοξύστη της Ευρώπης, το σχεδιασμένο από Βρετανούς Lakhta Centre, επίσης στην Αγία Πετρούπολη.
Οι περικοπές αθροίζουν περίπου το 40% του προσωπικού στα κεντρικά γραφεία της Gazprom, με τον όμιλο να υπολογίζεται ότι έχει 500.000 εργαζόμενους, διασκορπισμένους σε όλη τη Ρωσία. Όλα δείχνουν ότι η διοίκηση του ομίλου δεν εκτίμησε σωστά την αποφασιστικότητα τω Ευρωπαίων και θεώρησε ότι έχει τέτοια δύναμη ώστε δεν μπορεί να πληγεί. Το κατανόησε, πάντως, με τον καιρό όταν είδε την ΕΕ να μην παίρνει πίσω τις κυρώσεις ακόμη και όταν οι τιμές φυσικού αερίου εκτινάχθηκαν στα ύψη.
Οι εξαγωγείς φυσικού αερίου των ΗΠΑ κινήθηκαν γρήγορα για να αντικαταστήσουν το ρωσικό αέριο στην Ευρώπη. Οι ΗΠΑ έχουν γίνει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG στην ήπειρο, με τις προμήθειες να τριπλασιάζονται από το 2021. Η Ευρώπη εξακολουθεί να αγοράζει το θαλάσσιο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) της Ρωσίας, αλλά κυρίως από τους ανταγωνιστές της Gazprom, το εργοστάσιο Yamal LNG της Novatek.
«Βουτιά» των εισαγωγών στην Ευρώπη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση σκοπεύει να τερματίσει τη χρήση ρωσικών ορυκτών καυσίμων έως το 2027 και η συνολική κατανάλωση φυσικού αερίου έχει μειωθεί εν μέρει λόγω της στροφής προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η Gazprom σημείωσε καθαρή ζημία 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το 2023, την πρώτη της από το 1999, τη χρονιά που ο Πούτιν ανέλαβε την εξουσία. Η τιμή της μετοχής της Gazprom υποχώρησε στα μέσα Δεκεμβρίου στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιανουάριο του 2009, αγγίζοντας τα 106,1 ρούβλια, σημειώνοντας πτώση άνω του ενός τρίτου από τις αρχές του 2024.
Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο βοήθησε την τιμή της μετοχής της Gazprom να ανακάμψει σε περίπου 180 ρούβλια με την ελπίδα ότι μια ταχεία ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία θα οδηγήσει στην αποκατάσταση των εξαγωγών στην Ευρώπη.
Ωστόσο, υπάρχουν λίγες ενδείξεις ότι η Ευρώπη θα βιαστεί να συνδεθεί ξανά με το ρωσικό αέριο, παρά το δημοσίευμα των Financial Times ότι ένας μακροχρόνιος σύμμαχος του Πούτιν ασκεί πιέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες για να επιτρέψουν στους επενδυτές να επανεκκινήσουν τον αγωγό Nord Stream 2 που μετέφερε αέριο από τη Ρωσία μέσω Γερμανίας. Η Γερμανία λέει ότι θα επιμείνει στην πολιτική της ανεξαρτησίας από τη ρωσική ενέργεια.
Το μερίδιο της Gazprom στις αγορές της ΕΕ έχει συρρικνωθεί στο 7% από πάνω από 35% πριν από τις κυρώσεις της ΕΕ, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η προσέγγιση με την Κίνα
Η Gazprom ελέγχει ολόκληρες πόλεις στη Σιβηρία και την Αρκτική, όπως το Nadym, όπου δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους εξαρτώνται από αυτήν ως τον μοναδικό εργοδότη.
Η μακροπρόθεσμη υπόσχεση του Πούτιν να αντικαταστήσει τις αγορές της Ευρώπης με εξαγωγές στην Κίνα φαίνεται στην καλύτερη περίπτωση αισιόδοξη. Ακόμη και τα πιο φιλόδοξα έργα που εξετάζονται επί του παρόντος για τη διοχέτευση φυσικού αερίου προς τα ανατολικά δεν θα αντιστοιχούν στο ήμισυ των προηγούμενων ετήσιων εξαγωγών αιχμής των 180 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (bcm).
Στήριγμα από την Τουρκία
Αν και η παραγωγή φυσικού αερίου ανέκαμψε ελαφρώς πέρυσι από το χαμηλό ρεκόρ το 2023 λόγω της αυξημένης εγχώριας ζήτησης και των εξαγωγών προς την Κίνα, υπάρχει μικρή ικανότητα αγωγών για την επέκταση αυτού του εμπορίου. Προς το παρόν, υπάρχει μόνο μία οδός για την προμήθεια φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Κίνα – ο αγωγός Power of Siberia, ο οποίος μεταφέρει 38 bcm ετησίως.
Ένας δεύτερος μικρότερος αγωγός χωρητικότητας 10 bcm ετησίως βρίσκεται υπό κατασκευή, ο οποίος πρόκειται να συνδέσει το νησί Σαχαλίνη του Ειρηνικού με την Κίνα έως το 2027.
Η Ρωσία και η Κίνα βρίσκονται σε συνομιλίες για πάνω από μια δεκαετία για την κατασκευή ενός τρίτου αγωγού, του Power of Siberia 2, που θα μεταφέρει 50 bcm και θα καλύπτει πάνω από το ένα δέκατο της κινεζικής κατανάλωσης φυσικού αερίου. Αυτό το σχέδιο θα χρειαζόταν χρόνια για να αναπτυχθεί πλήρως και οι συζητήσεις έχουν σταματήσει λόγω διαφορών στις τιμές.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
