Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ανακοίνωσε τη λήξη της συμφωνίας με τη Ρωσία για τη διευκόλυνση εξαγωγών ρωσικών τροφίμων και λιπασμάτων, η οποία ολοκληρώνεται στις 22 Ιουλίου. Η σχετική ενημέρωση ήρθε μετά την τελική συνεδρίαση για το Μνημόνιο Συμφωνίας που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη, στο πλαίσιο επίβλεψης από τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, κατόπιν εντολής του γενικού γραμματέα, Αντόνιο Γκουτέρες.
Η υπογραφή της συμφωνίας είχε πραγματοποιηθεί στις 22 Ιουλίου 2022, με ορίζοντα τριετίας. Σύμφωνα με πηγές που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, δεν θα υπάρξει ανανέωση της συμφωνίας, «λόγω διαφωνιών» που παραμένουν αγεφύρωτες ανάμεσα στις εμπλεκόμενες πλευρές. Ο βασικός στόχος ήταν πάντα η ομαλή ροή ρωσικών τροφίμων και λιπασμάτων στις παγκόσμιες αγορές, συμβάλλοντας στη σταθερότητα των τιμών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ευρύτερες οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία μετά τα γεγονότα της Ουκρανίας (Φεβρουάριος 2022) δεν κάλυπταν επισήμως τα λιπάσματα και τα σιτηρά. Παρόλα αυτά, οι μεταφορικές εταιρείες εμφανίσθηκαν επιφυλακτικές στην ανάληψη σχετικών εξαγωγών, φοβούμενες ενδεχόμενες παρατυπίες που θα οδηγούσαν σε παραβίαση κάποιας «κόκκινης γραμμής» και πιθανή ποινική δίωξη. Επιπλέον, οι αβεβαιότητες οδήγησαν σε σημαντική άνοδο των ασφαλίστρων.
Μέσα από πολύμηνες επαφές, Ρωσία και ΟΗΕ καθιέρωσαν ένα καθεστώς οικονομικών συναλλαγών που συμμορφωνόταν με τα διαφορετικά συστήματα κυρώσεων – των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, η Μόσχα εξέφρασε επανειλημμένα τη δυσαρέσκειά της, χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία ως «νεκρό γράμμα» σε πρακτικό επίπεδο.
Την ίδια ημέρα με την υπογραφή της ανωτέρω ρωσικής συμφωνίας, υπογράφηκε υπό την αιγίδα ΟΗΕ και Τουρκίας νέα συμφωνία ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία, που αφορούσε τις εξαγωγές των ουκρανικών σιτηρών. Παρά ταύτα, το επόμενο έτος η Ρωσία επέλεξε να μην παρατείνει τη συγκεκριμένη συμφωνία, επικαλούμενη τα συνεχιζόμενα εμπόδια στις ρωσικές αγροτικές εξαγωγές.
Η ολοκλήρωση της συμφωνίας αναμένεται να επηρεάσει την ομαλότητα στις διεθνείς ροές αγροτικών προϊόντων, ενώ θέτει εκ νέου στο επίκεντρο τις προκλήσεις που δημιουργούν οι γεωπολιτικές εντάσεις στην επισιτιστική ασφάλεια και τον αγροτοδιατροφικό εφοδιασμό παγκοσμίως.