Σε μικρή απόσταση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην καρδιά των Βρυξελλών, λειτουργεί το Ευρωπαϊκό Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών (ERCC). Το Κέντρο αποτελεί τον πυρήνα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, παρέχοντας αδιάκοπη ευρωπαϊκή απόκριση σε κρίσεις.
Στην αίθουσα επιχειρήσεων του ERCC, ομάδες ειδικών παρακολουθούν διαρκώς δορυφορικές εικόνες και ειδοποιήσεις για φυσικές καταστροφές, υγειονομικές και ανθρωπιστικές κρίσεις. Οι αναλυτές αξιολογούν κινδύνους και συντονίζουν τις ενέργειες των κρατών-μελών, εξασφαλίζοντας άμεση κινητοποίηση βοήθειας όπου απαιτείται.
Το Κέντρο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2013, υπό τη Γενική Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG ECHO). Το προσωπικό του προέρχεται από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και περιλαμβάνει αξιωματικούς Πυροσβεστικών Σωμάτων κρατών-μελών της ΕΕ.
Σύμφωνα με την εκπρόσωπο Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Έβα Χρντσιρόβα, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ γίνονται όλο και πιο σύνθετες. Η κλιματική αλλαγή ενισχύει τα ακραία καιρικά φαινόμενα, δυσχεραίνοντας την πρόβλεψη κινδύνων. Η Ευρώπη καταγράφει αυξημένες θερμοκρασίες, με πλημμύρες, πυρκαγιές, ξηρασίες και καύσωνες να επηρεάζουν πολλές περιοχές.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε νέα στρατηγική ετοιμότητας, που υιοθετήθηκε τον Μάρτιο του 2025. Η στρατηγική προβλέπει 30 βασικές δράσεις και λεπτομερές σχέδιο εφαρμογής, ενισχύοντας την ικανότητα της ΕΕ να προλαμβάνει και να ανταποκρίνεται σε νέες απειλές.
Η λειτουργία του ERCC – Συντονισμός σε πραγματικό χρόνο
Το επιχειρησιακό κέντρο του ERCC λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, με αξιωματικούς υπηρεσίας, αναλυτές, χαρτογράφους και ειδικούς από όλη την Ευρώπη. Όπως αναφέρει ο αξιωματικός υπηρεσίας Αντώνιος Παναγόπουλος, η ομάδα του συντονίζει τις επιχειρήσεις πολιτικής προστασίας της ΕΕ, παρακολουθώντας εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης και διασφαλίζοντας συνεχή επίγνωση της κατάστασης.
Όταν εντοπίζεται επικείμενη καταστροφή, το ERCC αυξάνει τα επίπεδα ετοιμότητας, συντονίζει την ανταλλαγή πληροφοριών και ενεργοποιεί συγκεκριμένα εργαλεία στήριξης. Σε περιπτώσεις όπως οι δασικές πυρκαγιές, η ενεργοποίηση είναι εξαιρετικά γρήγορη και αποτελεσματική, διευκολύνοντας την αποστολή βοήθειας και εμπειρογνωμόνων στις πληγείσες περιοχές.
Καθοριστικές επιχειρήσεις και ο ρόλος της Ελλάδας
Το ERCC έχει συντονίσει κρίσιμες επιχειρήσεις, όπως την αντιμετώπιση του τυφώνα Haiyan στις Φιλιππίνες, την κρίση Έμπολα στη Δυτική Αφρική, τη διαχείριση σεισμών στο Νεπάλ, τη μεγάλη αντιπυρική περίοδο του 2017, την πανδημία COVID-19, τον πόλεμο στην Ουκρανία και πρόσφατες κρίσεις στη Μέση Ανατολή. Η αντιπυρική περίοδος του 2025 καταγράφεται ως η χρονιά με τις περισσότερες ενεργοποιήσεις για δασικές πυρκαγιές.
Η Ελλάδα έχει αξιοποιήσει τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας 19 φορές για βοήθεια και έχει ανταποκριθεί σε αιτήματα άλλων χωρών 54 φορές. Ειδικά για τις δασικές πυρκαγιές, η χώρα έχει ενεργοποιήσει τον Μηχανισμό 12 φορές από το 2017, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη μεγάλη πυρκαγιά του 2023 στον Έβρο.
Στο μέλλον, η Ελλάδα θα φιλοξενήσει δύο νέα αεροσκάφη στον στόλο εναέριας πυρόσβεσης του rescEU, με παραδόσεις που αναμένονται από το 2028. Επιπλέον, κάθε καλοκαίρι ελληνικές δυνάμεις συνεργάζονται με πυροσβεστικές ομάδες από άλλα κράτη μέλη, ενισχύοντας την ευρωπαϊκή ετοιμότητα και ανταπόκριση.
Ενίσχυση ανθεκτικότητας και νέες τεχνολογίες
Η στρατηγική ετοιμότητας της ΕΕ παρέχει κατευθυντήριες γραμμές για ενίσχυση της συνεργασίας, πρόληψης και αποτελεσματικής διαχείρισης κρίσεων. Ενισχύεται ο στόλος του rescEU με επιπλέον εναέρια μέσα πυρόσβεσης, ενώ διευρύνονται τα στρατηγικά αποθέματα της ΕΕ σε ιατρικό εξοπλισμό και μέσα αντιμετώπισης CBRN κινδύνων.
Η ΕΕ επενδύει σε εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης, όπως οι χάρτες του Copernicus Emergency Management Service και η υπηρεσία Galileo Emergency Warning. Αυτά τα συστήματα επιτρέπουν άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες για την πρόληψη και διαχείριση κρίσεων, ενισχύοντας τη συνολική ανθεκτικότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο