Στο «κόκκινο» τα δάνεια σε καθυστέρηση μικρών επιχειρήσεων - επαγγελματιών

Πολλαπλάσιο είναι το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις σε σχέση με τις καθυστερήσεις στις μεγάλες επιχειρήσεις ενώ δυσμενέστερη είναι η εικόνα για τους ελεύθερους επαγγελματίες.

Όπως προκύπτει από την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητα της Τράπεζας της Ελλάδος στο τέλος του 2024 σε σύνολο επιχειρηματικών δανείων ύψους 124 δισ. ευρώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανήλθαν στο 2,9% με τα δάνεια σε καθυστέρηση μικρών, μεσαίων επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών να ξεπερνούν κατά πολύ το μέσο όρο των καθυστερήσεων.

Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων διαμορφώνονται στο 5,5%, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο του μέσου όρου των επιχειρηματικών δανείων και σχεδόν τριπλάσιο των καθυστερήσεων που σημειώνονται στα δάνεια σε μεγάλες επιχειρήσεις, που εμφανίζουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε ποσοστό 1,6%.

Δυσμενέστερη είναι η εικόνα για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Η κατηγορία εμφανίζει ποσοστό δανείων σε καθυστέρηση 10,1% που είναι 3,5 φορές υψηλότερο του μέσου όρους καθυστερήσεων στα επιχειρηματικά δάνεια και… 6,3 φορές υψηλότερο από τα δάνεια σε καθυστέρηση των μεγάλων επιχειρήσεων.

Οι επισφάλειες ως εμπόδιο στις νέες δανειοδοτήσεις

Τα υψηλά ποσοστά αθέτησης στις μικρές επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες επιδρούν αρνητικά σε δυο πεδία: το κόστος χρήματος και την προθυμία των τραπεζών να διοχετεύσουν νέα δάνεια σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Τα συστηματικά πολύ υψηλότερα επίπεδα αθετήσεων οδηγούν σε αρνητική πιστοληπτική αξιολόγηση των μικρού μεγέθους οικονομικών οντοτήτων και σε σημαντικά υψηλότερα επιτόκια δανειοδοτήσεων.

Επιπλέον το υψηλό ποσοστό καθυστερήσεων καθιστά απρόθυμες της τράπεζες να δανειοδοτούν μικρά σχήματα προτιμώντας να διοχετεύουν την ρευστότητά τους σε μεγάλες επιχειρήσεις, δάνεια με υψηλές εξασφαλίσεις και επενδύσεις σε ομόλογα όπου ο κίνδυνος είναι πολύ μικρότερος. 

Έτσι οι τράπεζες θέτουν πολύ αυστηρούς όρους πιστοδοτήσεων σε μικρές επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, απαιτούν μεγάλες εξασφαλίσεις με προσωπικές εγγυήσεις περιορίζοντας δραστικά τον αριθμό των ΜΜΕ που μπορούν να λάβουν δάνειο.

Σημειώνεται ότι τα αυστηρά κριτήρια αφορούν τις αξιόχρεες ΜΜΕ διότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός μικρών επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών δεν μπορούν να περάσουν το κατώφλι των τραπεζών είτε γιατί δηλώνουν πολύ μικρά ετήσια έσοδα, είτε διότι επιβαρύνονται με παλαιότερες οφειλές προς τράπεζες ή το δημόσιο που τις καθιστούν μη αξιόχρεες.

Ο χάρτης των καθυστερήσεων

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος το Δεκέμβριο του 2024 τα δάνεια προς επιχειρήσεις ανήλθαν σε 124 δισ. ευρώ σε ατομική βάση.

Αναφορικά με τη διάρθρωση των χρηματοδοτήσεων στους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, η μεγαλύτερη συγκέντρωση καταγράφεται στις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις που αποτελούν το 25% των συνολικών χρηματοδοτήσεων προς επιχειρήσεις.

Ακολουθείται από τους κλάδους του εμπορίου, της μεταποίησης, της ναυτιλίας και της ενέργειας με περίπου 11% ο κάθε κλάδος. 

Τα υψηλότερα ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων καταγράφονται στους κλάδους της αγροτικής δραστηριότητας (17,1%), της εστίασης (12,7%), του εμπορίου (6,8%), των κατασκευών (6,3%), της μεταποίησης (5,5%) και των τηλεπικοινωνιών, πληροφορικής και ενημέρωσης (4,2%). 

Υψηλά ποσοστά κατά γράφονται και σε επιμέρους κλάδους της μεταποίησης, όπως ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας (15,7%), της βιομηχανίας χάρτου, ξύλου και επίπλων (11,8%) και των λοιπών μεταποιητικών δραστηριοτήτων (9,1%), τα οποία όμως αφορούν μικρότερα υπόλοιπα χορηγήσεων και συνεπώς έχουν μικρή επίδραση στη διαμόρφωση του συνολικού δείκτη ΜΕΔ του κλάδου της μεταποίησης. 

Τα χαμηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στους κλάδους της ναυτιλίας (0,2%), των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (0,5%) και της ενέργειας (0,6%).

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, από τη μείωση του αποθέματος των ΜΕΔ  που καταγράφηκε σε όλα τα δανειακά χαρτοφυλάκια το 2024, η σημαντικότερη σημειώθηκε στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο (-46,6%, ήτοι 3,16 δισεκ. ευρώ σε απόλυτα νούμερα) και συγκεκριμένα στα δάνεια ελεύθερων επαγγελματιών και πολύ μικρών επιχειρήσεων (-63,3%), ενώ άξια αναφοράς είναι και η μείωση στα ναυτιλιακά δάνεια (-46,1%) και στα δάνεια προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (-41,3%).

Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στις συναλλαγές πώλησης «κόκκινων» δανείων, που πραγματοποιήθηκαν το 2024, που περιλαμβάνει και μη εξυπηρετούμενα δάνεια που μεταφέρθηκαν στο χαρτοφυλάκιο ενεργητικού στοιχείων προς πώληση.