Η ραγδαία ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης και ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η Ορθόδοξη Πίστη στις ηθικές και μεταφυσικές αρχές των νέων τεχνολογιών βρέθηκαν στο επίκεντρο της διημερίδας «Τεχνητή Νοημοσύνη και Ορθόδοξη Θεολογία», που ξεκίνησε στις 27 Νοεμβρίου στο Σπίτι της Κύπρου/Κέντρο Πολιτισμού.
Στο εναρκτήριο μήνυμά του, ο πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Αθήνα, Σταύρος Αυγουστίδης, επισήμανε πως η εξέλιξη των τεχνολογικών δυνατοτήτων προκαλεί σοβαρούς προβληματισμούς για το μέλλον της κοινωνίας. Υπογράμμισε ότι η ορθόδοξη θεολογία προσφέρει ένα πλαίσιο κριτικής θεώρησης, τοποθετώντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο, την ελευθερία και την πνευματική διάσταση. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο διάλογος μεταξύ Τεχνητής Νοημοσύνης και ορθόδοξης σκέψης μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός ηθικού και ανθρωποκεντρικού πλαισίου, όπου η τεχνολογία λειτουργεί ως εργαλείο δημιουργίας, συνδυάζοντας την καινοτομία με την ηθική ευθύνη και την πνευματική ενόραση.
Ο Γιάννης Μαστρογεωργίου, ειδικός γραμματέας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού στην Προεδρία της Ελληνικής Κυβέρνησης, τόνισε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη επηρεάζει ουσιαστικά τη ζωή μας, φέρνοντας ευκαιρίες αλλά και κινδύνους. Εξέφρασε την ανάγκη διαχωρισμού των κατάλληλων εφαρμογών της, ειδικά σε σχέση με την ορθόδοξη πίστη και την Εκκλησία, προτείνοντας τη δημιουργία ενός πνευματικού οδικού χάρτη για τον σύγχρονο άνθρωπο. Υπογράμμισε ότι η ΤΝ μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για τον προγραμματισμό και την οργάνωση εντός της Εκκλησίας, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον ποιμένα. Επισήμανε πως η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στην ανανοηματοδότηση της ορθοδοξίας και του πατερικού λόγου, προσφέροντας πνευματικά αντίβαρα στην ταχύτητα της τεχνολογικής εξέλιξης.
Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, Γεώργιος, μίλησε για την ανάγκη προβληματισμού απέναντι σε νέες τεχνολογικές καταστάσεις, σημειώνοντας ότι κάθε καινοτομία προκαλεί αβεβαιότητα. Υπογράμμισε ότι η ορθόδοξη πίστη μπορεί να λειτουργήσει ως πυξίδα, μετρώντας την πρόοδο βάσει της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και όχι μόνο του κέρδους. Τόνισε τη σημασία της ανθρώπινης δημιουργικότητας και της ηθικής εποπτείας στη χρήση της ΤΝ, επισημαίνοντας τον ρόλο της Εκκλησίας στην εκπαίδευση για την ορθή διαχείριση τόσο της πληροφορίας όσο και των ανθρώπινων σχέσεων.
Ο εκπρόσωπος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών, Επίσκοπος Χριστουπόλεως Βαρνάβας-Θεοχάρης, υπογράμμισε ότι η Εκκλησία της Ελλάδος δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις συνέπειες της τεχνολογίας στον ανθρώπινο βίο. Επισήμανε πως η συζήτηση για τα ρυθμιστικά πλαίσια και τους κανόνες λειτουργίας της τεχνολογίας αποκαλύπτει υπαρκτά προβλήματα και πως τέτοιες συζητήσεις είναι ωφέλιμες για το μέλλον.
Ο ρόλος της βιοηθικής και της θεολογίας στην Τεχνητή Νοημοσύνη
Ο Κωνσταντίνος Ν. Φελλάς, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου, τόνισε ότι, όπως οι Πατέρες της Εκκλησίας διαχώρισαν τη θεολογία, τη φιλοσοφία και την επιστήμη, έτσι και ο σύγχρονος άνθρωπος καλείται να αναλάβει ηθική στάση απέναντι στους κινδύνους της ΤΝ. Η ορθόδοξη θεολογία, σύμφωνα με τον ίδιο, μπορεί να παρέχει το απαραίτητο ηθικό υπόβαθρο και να οριοθετήσει τη χρήση της ΤΝ, όχι για να την περιορίσει, αλλά για να τη στρέψει στην υπηρεσία του ανθρώπου.
Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, αντιπρόεδρος και προεδρεύων της Ελληνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής, σημείωσε ότι παρά τον τεχνολογικό κορεσμό της εποχής, η ανάγκη για πνευματικές αναζητήσεις παραμένει έντονη. Υπογράμμισε ότι η ορθόδοξη θεολογία μπορεί να βοηθήσει στον πνευματικό αναστοχασμό και στην αναζήτηση νοήματος και ταυτότητας, δημιουργώντας ένα πλαίσιο για την ορθή χρήση της ΤΝ.
Η σωτηριολογική διάσταση της τεχνολογίας
Στην εναρκτήρια διάλεξη, ο Αλέξανδρος Κατσιάρας, διευθυντής σύνταξης του περιοδικού «Θεολογία», ανέλυσε την ιστορική εξέλιξη της χρησιμοθηρικής αντίληψης για την τεχνολογία. Επισήμανε ότι η αποθέωση της λειτουργικότητας οδηγεί στην επιφανειακή προσέγγιση των πραγμάτων, ενώ η τεχνολογία αποκτά σωτηριολογική υπόσταση. Αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, μεταθέτει το οντολογικό ερώτημα σε ηθικοπρακτική σκοπιμότητα και συνδέει την πραγματικότητα με την αποτελεσματικότητα και το κέρδος.
Ο κ. Κατσιάρας τόνισε πως η ορθόδοξη οπτική δεν επικεντρώνεται στην επιμήκυνση της βιολογικής ζωής, αλλά στον τρόπο υπάρξεως της πίστης και στη σχέση με τον Θεό. Η τεχνολογία, κατά τον ίδιο, δεν πρέπει να ενοχοποιείται, αλλά χρειάζεται επίγνωση των συνεπειών της και ανανοηματοδότηση μέσω της πίστεως και της πνευματικότητας, ώστε να δημιουργηθεί ελπίδα για το μέλλον της ανθρωπότητας.