Η Ελλάδα καταγράφει μία από τις ταχύτερες μεταβάσεις από τα μετρητά στις ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ευρώπη, με τη χρήση καρτών να αλλάζει ριζικά τις καταναλωτικές συνήθειες και να ενισχύει αισθητά τα δημόσια έσοδα, σύμφωνα με νέα μελέτη του ΙΟΒΕ.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, η Ελλάδα την δεκαετία 2015-2024 σημειώνει τη δεύτερη ταχύτερη εξάπλωση της χρήσης καρτών στην ΕΕ. Ενδεικτικά, μεταξύ των ετών 2014 και 2024, η σωρευτική αύξηση στη χρήση καρτών αγγίζει τις 25 φορές ως προς τον αριθμό συναλλαγών και τις 10 φορές ως προς την αξία συναλλαγών.
Στη μελέτη με τίτλο: «Ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ελλάδα: μια δεκαετία ταχείας εξάπλωσης», που δημοσιεύθηκε σήμερα, καταγράφονται αφενός η πτωτική πορεία στη συνολική χρήση μετρητών, αφετέρου η διαφορετική ένταση χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών ανά επιλεγμένες κατηγορίες συναλλαγών, ενώ αναδεικνύεται η συνεχιζόμενη επίδραση της χρήσης καρτών πληρωμών στη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης.
Ειδικότερα, οι ηλεκτρονικές πληρωμές συνέχισαν να επεκτείνονται συστηματικά στην Ελλάδα και μετά την εποχή της πανδημίας, ενώ παρέμεινε αμείωτη η θετική επίδραση στα δημοσιονομικά έσοδα.
Όπως προκύπτει από τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η χρήση καρτών έχει διευρυνθεί συστηματικά μετά το 2014, σε συνέχεια της επιβολής κεφαλαιακών περιορισμών, των μέτρων προώθησης των ηλεκτρονικών πληρωμών, της κρίσης πανδημίας, αλλά και διοικητικών μέτρων όπως η σύνδεση των τερματικών POS με την ΑΑΔΕ το 2024.
Τάσεις στις συνήθειες πληρωμών με κάρτα
Οι διαδικτυακές πληρωμές ενισχύθηκαν όχι μόνο κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την πανδημία. Ενδεικτικά, το μερίδιο των διαδικτυακών συναλλαγών έναντι των συναλλαγών με φυσική παρουσία αυξήθηκε από λιγότερο από 1:5 σε περίπου 1:3 κατά την πανδημία και 1:2 μετά την πανδημία.
Οι καταναλωτές επεκτείνουν τη χρήση πλαστικού χρήματος με φυσική παρουσία για συναλλαγές μικρότερης μέσης αξίας, αλλά υψηλότερης μέσης αξίας διαδικτυακά. Η αξία των εγχώριων πληρωμών μέσω ελληνικών καρτών ξεπέρασε για πρώτη φορά το 2022 το αντίστοιχο σύνολο των αναλήψεων μετρητών, με τη σχετική αναλογία να παραμένει σχετικά μοιρασμένη έκτοτε.
Αν και ο βαθμός χρήσης ψηφιακών πληρωμών με φυσική παρουσία είναι αναλογικά εντονότερος για αγορές αγαθών σε σχέση με υπηρεσίες, η πρόσφατη επέκταση των πληρωμών με κάρτες ήταν ισχυρότερη στις υπηρεσίες σε σύγκριση με τα αγαθά, μειώνοντας έτσι το χάσμα του σχετικού μείγματος χρήσης.
Άνω του 40% της χρήσης ψηφιακών πληρωμών αφορά πλέον υπηρεσίες σε σύγκριση με λιγότερο από 20% το 2015, ενώ το μερίδιο υπηρεσιών στη συνολική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών αγγίζει το 45%. Οι υπηρεσίες κυριαρχούν στις διαδικτυακές συναλλαγές.
Σημαντική επίδραση στα φορολογικά έσοδα
Σύμφωνα με την μελέτη, εξετάζοντας τις 27 χώρες της ΕΕ, αναδεικνύεται ότι υψηλότερη χρήση καρτών πληρωμής και χαμηλότερο μερίδιο ανάληψης μετρητών σχετίζονται με μικρότερη απώλεια εσόδων («κενό») ΦΠΑ. Στην Ελλάδα, η συνεχιζόμενη εξάπλωση των ψηφιακών πληρωμών εξακολουθεί να έχει σημαντική θετική επίδραση στα φορολογικά έσοδα, ενώ η σχέση φαίνεται να ενισχύθηκε το 2024, μετά τη διασύνδεση των τερματικών POS με τις φορολογικές αρχές.
Η θετική επίδραση της επέκτασης των πληρωμών με κάρτες στα έσοδα από ΦΠΑ για το 2024 εκτιμάται σε τουλάχιστον 400 εκατ. ευρώ. Και αυτό καθώς κάθε 10 ευρώ νέων δαπανών με κάρτες το 2024 εκτιμάται ότι αφορούσε κατά μέσο όρο τουλάχιστον 0,5 ευρώ προηγουμένως αδήλωτων εσόδων ΦΠΑ.
Οι κλάδοι με τις μεγαλύτερες συναλλαγές καρτών
Οι πληρωμές με κάρτες αυξήθηκαν με διαφορετικό ρυθμό ανά τομέα και είδος συναλλαγής, μετά την πανδημία και την εφαρμογή μέτρων σε στοχευμένες συναλλαγές (νόμος 4876/2021). Συναλλαγές για υπηρεσίες όπως εστιατόρια, μπαρ, παραγγελίες μέσω ταχυδρομείου και υπηρεσίες στοιχημάτων αύξησαν σημαντικά το μερίδιο των δαπανών με κάρτα την τελευταία διετία.
Ωστόσο, περίπου το 40% της αξίας των πληρωμών με κάρτα συνεχίζει να πραγματοποιείται σε σούπερ μάρκετ, βενζινάδικα και λογαριασμούς κοινής ωφέλειας.
Ο βαθμός χρήσης καρτών ως προς την κατανάλωση διαφέρει σημαντικά ανά κλάδο
Καθώς ορισμένες κατηγορίες πληρωμών έχουν υψηλότερη συσχέτιση με τη φορολογική συμμόρφωση, εξετάζεται ενδεικτικά ο βαθμός χρήσης καρτών σε επιλεγμένους τομείς όπου έχουν ληφθεί πρόσφατα στοχευμένα μέτρα. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι, σε σύγκριση με το μερίδιο κάθε κατηγορίας δαπανών στη συνολική κατανάλωση των νοικοκυριών, οι πληρωμές με κάρτα:
- Χρησιμοποιούνται συντριπτικά λιγότερο σε κατηγορίες όπως νομικές υπηρεσίες, ιατρικές υπηρεσίες, συντήρηση σπιτιού, φροντίδα παιδιών και ευρύτερες εκπαιδευτικές υπηρεσίες, υπηρεσίες πλυσίματος αυτοκινήτων, χωρίς σαφή τάση σύγκλισης.
- Χρησιμοποιούνται σχετικά λιγότερο σε κατηγορίες όπως κουρεία, ινστιτούτα αισθητικής ή αρτοποιεία, αλλά με συστηματική τάση σύγκλισης την τελευταία τριετία.
- έχουν αυξηθεί σημαντικά, ξεπερνώντας μάλιστα το αντίστοιχο μερίδιο κατανάλωσης, σε κατηγορίες όπως υπηρεσίες ταξί, όπου πρόσφατα εφαρμόστηκε η υποχρεωτική αποδοχή ηλεκτρονικών πληρωμών.
Παρά την πρόσφατη πρόοδο, η Ελλάδα εξακολουθούσε το 2023 να παρουσιάζει το 14ο μεγαλύτερο «κενό» στα έσοδα από ΦΠΑ στην ΕΕ. Η μεγαλύτερη χρήση ψηφιακών πληρωμών συνδέεται με χαμηλότερο «κενό» ΦΠΑ σε ολόκληρη την ΕΕ. Η χρήση συναλλαγών με κάρτες στην Ελλάδα, αναλογικά με την ιδιωτική κατανάλωση, αγγίζει πλέον τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.
Παρά τη σύγκλιση αυτή, το επίπεδο χρήσης καρτών σε σχέση με την ιδιωτική κατανάλωση στην Ελλάδα παραμένει το 19ο χαμηλότερο μεταξύ των 27 μελών της ΕΕ, καθώς η χρήση καρτών παραμένει αναλογικά χαμηλή σε επιμέρους κατηγορίες συναλλαγών.
Δυνατότητες για καλύτερη στόχευση των μέτρων και μεγαλύτερα οφέλη για την οικονομία
Καθώς υπάρχει ακόμα περιθώριο για ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης μέσα από στοχευμένη εξάπλωση των ηλεκτρονικών πληρωμών, στη μελέτη προτείνονται περαιτέρω σχετικά μέτρα πολιτικής.
Ενδεικτικά, συμπληρωματικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η άμεση επιστροφή στον καταναλωτή (cashback) ενός ποσοστού επί της αξίας στοχευμένων συναλλαγών με ηλεκτρονικά μέσα, η επέκταση του μηχανισμού κινήτρων και αντι-κινήτρων για ηλεκτρονικές πληρωμές (B2C και B2B) στην πλευρά των επαγγελματιών, η σύνδεση μέρους των εκπιπτόμενων δαπανών των αυτοαπασχολούμενων με τον ψηφιακό τρόπο πληρωμής τους, καθώς και η στόχευση της λοταρίας σε συναλλαγές με υψηλό ρίσκο φοροδιαφυγής.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
