Τη στροφή των επενδυτικών κεφαλαίων στην εξαγορά τουριστικών μονάδων, αντί της εκκίνησης νέων projects, λόγω της μεγάλης αύξησης του κόστους κατασκευής και ανέγερσης, επισημαίνει σε συνέντευξή του στο Business Daily ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της Eurobank, επικεφαλής Τομέα Structured Finance, Σπύρος Βενετσιάνος, εκτιμώντας σημαντική αύξηση των σχετικών συναλλαγών στον κλάδο.
Ο κ. Βενετσιάνος αναφέρει τις σημαντικές επενδύσεις στον κλάδο που βρίσκονται σε εξέλιξη, επενδυτικά προγράμματα, μεγάλης εμβέλειας που είχαν ξεκινήσει την τελευταία 2ετία και τα οποία υλοποιούνται σε πολλές περιοχές της χώρας από της Κυκλάδες και την Κρήτη μέχρι την Μεσσηνία, τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα.
Παράλληλα ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της Eurobank επισημαίνει δυστοκία στην προώθηση νέων τουριστικών επενδύσεων, που αποδίδεται κυρίως σε καθυστερήσεις για την έκδοση του συνόλου των αδειών ακόμα και σε έργα έχουν ενταχθεί στο Fast Track. Επιπλέον, σημειώνει ότι κάποια επενδυτικά έργα που έχουν όλες τις άδειες και θα μπορούσαν να ξεκινήσουν παραμένουν σε αναμονή για να αξιολογηθούν εκ νέου προς το τέλος του έτους, λόγω της κατακόρυφης αύξησης του κατασκευαστικού κόστους.
Τέλος, σε ότι αφορά την πορεία του τουρισμού την εφετινή χρονιά ο κ. Βενετσιάνος υπογραμμίζει ότι ο κλάδος κινείται πολύ δυναμικά, εκτιμώντας ότι τα τουριστικά έσοδα θα πλησιάσουν τα επίπεδο του 2019.
Όπως σημειώνει, το βασικό σενάριο προβλέπει για την εφετινή χρονιά την ανάκτηση του 80% των εσόδων του 2019 χωρίς να αποκλείεται να διαμορφωθούν και σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα. Ωστόσο, προσθέτει ότι τα έσοδα αυτά δεν θα μετουσιωθούν σε κερδοφορία αντίστοιχη με εκείνη του 2019 λόγω της σημαντικής αύξησης των τιμών ενέργειας και τροφίμων, καθώς και του κόστους μισθοδοσίας.
- Ποια είναι η εικόνα που έχετε, μέχρι στιγμής, για τις αφίξεις στον τουρισμό τους πρώτους μήνες του 2022 και ποια η εκτίμησή σας για το σύνολο της χρονιάς; Από πλευράς εσόδων, αντίστοιχα, ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την φετινή σεζόν;
Τα έως τώρα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν πως η φετινή χρονιά κινείται πολύ δυναμικά. Η Ελλάδα είναι αυτή τη στιγμή τέταρτη στη ζήτηση για αγορά ταξιδιωτικών πακέτων, μετά την Ισπανία, την Γαλλία και την Ιταλία, ενώ προηγείται έναντι ανταγωνιστών στην περιοχή, όπως είναι κυρίως η Τουρκία αλλά και η Αίγυπτος.
Σημαντικά βελτιωμένη σε σχέση με το 2021 εμφανίζεται και η αεροπορική κίνηση στη χώρα μας κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους, σύμφωνα με τα στοιχεία από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας. Βέβαια υπολείπεται σε σχέση με τα δεδομένα του 2019, ωστόσο εκτιμούμε πως η ανάγνωση των συγκεκριμένων στοιχείων δεν μπορεί να αποτελέσει οδηγό για το τελικό αποτέλεσμα του 2022. Αυτό κυρίως επειδή το πρώτο τρίμηνο αντανακλά κυρίως την κίνηση σε city ή short break προορισμούς όπως Αθήνα και Θεσσαλονίκη, η οποία αναμενόταν ούτως ή άλλων να ανακάμψει με πιο αργό ρυθμό σε σχέση με το ρυθμό ανάκαμψης της κίνησης στα θέρετρα και τον καλοκαιρινό τουρισμό.
Για το σύνολο της φετινής χρονιάς με τα σημερινά δεδομένα το βασικό σενάριο προβλέπει την ανάκτηση του 80% των εσόδων του 2019, σύμφωνα και με την τελευταία εκτίμηση του ΣΕΤΕ. Υπενθυμίζω πως τα έσοδα από τον εισερχόμενο ελληνικό τουρισμό ανήλθαν το 2019 σε 18 δισ. ευρώ ενώ τα 2021 ήταν 10,6 δισ. ευρώ. Συνεπώς είναι λογικό με βάση αυτό το σενάριο να αναμένουμε έσοδα της τάξης των 15 δισ. ευρώ. Παρόλα αυτά θεωρούμε πιθανόν ότι ο στόχος αυτός ίσως ξεπεραστεί για μια σειρά από λόγους όπως η αυξημένη δυναμική για ταξίδια με την σταδιακή παρέλευση της πανδημίας και άρσης των περιορισμών, η ύπαρξη -τουλάχιστον εφέτος- διαθέσιμου εισοδήματος για την πραγματοποίηση ταξιδιών, η σημαντική αύξηση των διαθέσιμων αεροπορικών θέσεων σε σχέση ακόμη και με το 2019, το πολύ θετικό brand name που έχει κτίσει η χώρα μας ως ένας ελκυστικός και ασφαλής προορισμό, τη διαθεσιμότητα ακόμη περισσότερων αναβαθμισμένων υποδομών που προσελκύουν μεγαλύτερα ποσοστά πιο εύπορων τουριστών.
- Οι αφίξεις αλλά κυρίως τα έσοδα λόγω και της σημαντικής αύξησης της μέσης δαπάνης ανά διανυκτέρευση που ήταν μια τάση η οποία καταγράφηκε και το 2021 μπορεί να οδηγήσουν σε ανάκτηση έως και άνω του 90% των εσόδων του 2019.
Βέβαια, αυτά τα έσοδα δυστυχώς θα είναι δύσκολο να μετουσιωθούν σε κερδοφορία αντίστοιχη με εκείνη που σημειώθηκε το 2019, καθώς είναι σημαντικά αυξημένες οι τιμές ενέργειας και τροφίμων και αναπόφευκτά το ίδιο ισχύει και για το κόστος του ανθρώπινου δυναμικού. Σε αυτό το πλαίσιο, παραμένουμε επιφυλακτικοί ως προς την προοπτική της κερδοφορίας καθώς είναι δύσκολο να προδιαγράψουμε το τελικό αποτέλεσμα λόγω πολύ μεγάλων διακυμάνσεων. Το παραπάνω προκύπτει και από συζητήσεις μας με το πελατολόγιό μας.
- Ποια είναι η εικόνα για την εξέλιξη των επενδύσεων σε τουριστικά projects;
Αυτή την στιγμή ολοκληρώνονται κυρίως κάποια επενδυτικά προγράμματα στον ξενοδοχειακό κλάδο τα οποία ξεκίνησαν την τελευταία 2ετία κυρίως στις Κυκλάδες και αφορούν νέες αναπτύξεις ή και ριζικές αναβαθμίσεις, όπως στη Σαντορίνη και την Πάρο, προκειμένου να λειτουργήσουν στη σεζόν 2022 – 2023. Στην υπόλοιπη Ελλάδα η μεγάλη εικόνα είναι πως κάποια μεγάλα projects που ήδη υλοποιούνται είναι σχετικά πιο περιορισμένα σε σχέση με τη δυναμική που έχει ήδη αναπτυχθεί στις περιοχές. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι είναι αμελητέες οι επενδύσεις που γίνονται. Αντίθετα μιλούμε για project μεγάλης εμβέλειας. Ενδεικτικά θα αναφέρω τις αναπτύξεις στην Αθήνα όπως Moxy, Light house, Conrad Athens, πρώην Hilton και την επέκταση του Grand Hyatt, την επένδυση στα Asteriα της Γλυφάδας από την Grivalia Hospitality για το νέο One and Only Aesthesis αλλά και στη Θεσσαλονίκη όπως το OΝ Residence, πρώην Όλυμπος Νάουσα. Επίσης έχουμε την ανάπτυξη της δεύτερης φάσης στο Costa Navarino στην Μεσσηνία, την ολοκλήρωση της επένδυσης ριζικής ανακαίνισης 2 μεγάλων ξενοδοχείων στην Ρόδο από τον όμιλο HIG, την ολοκλήρωση της επένδυσης ριζικής ανακαίνισης 2 ξενοδοχείων στον Άγιο Νικόλαο που εξαγοράστηκαν από την Hines, την ολοκλήρωση της επένδυσης για το νέο One and Only στην Κέα, την νέα επένδυση της Ikos στην Κέρκυρα, την επένδυση ανακαίνισης του χαρτοφυλακίου ξενοδοχείων που εξαγόρασε η Blackstone το 2019 από την Louis Hotels αλλά και πολλές ριζικές ανακαινίσεις όπως αυτές που υλοποιούν οι Όμιλοι Atlantica και Μήτσης.
Την ίδια στιγμή πάντως είναι αλήθεια πως καταγράφονται σημαντικές καθυστερήσεις στην έναρξη της επένδυσης πολλών άλλων, που αποδίδονται κυρίως σε καθυστερήσεις για την έκδοση του συνόλου των αδειών, και αυτό παρά το ότι πολλά έργα έχουν ενταχθεί και στο Fast Track. Επιπλέον, για κάποια από τα νέα επενδυτικά έργα που είναι ώριμα να ξεκινήσουν, ήτοι έχουν εξασφαλίσει αδειοδότηση και χρηματοδότηση, θα τηρηθεί στάση αναμονής, ίσως τουλάχιστον μέχρι το τέλος Οκτωβρίου 2022 για να αξιολογηθούν εκ νέου, λόγω της κατακόρυφης αύξησης του κατασκευαστικού κόστους.
Παράλληλα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι το ενδιαφέρον για εξαγορές παραμένει αμείωτο, ενδεχομένως πλέον λαμβάνοντας υπόψη ότι το κόστος κατασκευής και ανέγερσης έχει αυξηθεί σημαντικά. Θεωρούμε ότι οι συναλλαγές στον κλάδο θα αυξηθούν περαιτέρω την επόμενη περίοδο και κάποια μεγάλα projects υπό διαπραγμάτευση θα κλείσουν. Οι διεθνείς επενδυτές έχουν στρέψει την προσοχή τους στην χώρα μας έχουν εμπιστοσύνη στις προοπτικές του κλάδου και βλέπουν σημαντική κρυμμένη αξία και αποδόσεις για τα χαρτοφυλάκια τους από ενδεχόμενες τοποθετήσεις στον ελληνικό τουριστικό και κυρίως στον ξενοδοχειακό κλάδο.
- Άνθρωποι της αγοράς, όπως ο κ. Ανδρεάδης σημειώνουν πως παρά την απώλεια της ρωσικής αγοράς και το σοκ από τον πόλεμο, η χώρα μας θα καταφέρει να πλησιάσει σε έσοδα από τον τουρισμό κοντά στα επίπεδα του 2019. Πόσο επηρεάζει τελικά, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις σας, την φετινή κίνηση αλλά και τους προγραμματισμούς των επιχειρηματιών η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία;
Επισημαίνουμε ότι αθροιστικά οι αγορές Ρωσίας και Ουκρανίας το 2019 κάλυψαν περίπου το 3% των συνολικών εσόδων. Στην βάση αυτή δεν αναμένουμε ότι η εξαφάνιση πρακτικά αυτών των αγορών φέτος θα έχει άμεση, ουσιαστική, συνέπεια στα έσοδα για τη χώρα. Η δυναμική αγορών όπως η γερμανική, η γαλλική και η βρετανική μπορεί εύκολα να υποκαταστήσει τις εν λόγω δύο αγορές. Παρόλα αυτά θεωρούμε ότι ενδεχομένως να επηρεαστούν κάποιες άλλες αγορές με ιδιαίτερη δυναμική για τον ελληνικό τουρισμό όπως είναι για παράδειγμα η Πολωνία λόγω γειτνίασης, μεγαλύτερης ενδεχομένως οικονομικής επιβάρυνσης εξαιτίας των αυξημένων δαπανών για το προσφυγικό αλλά και «φόβου» των κατοίκων να ταξιδέψουν στο εξωτερικό μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση στην περιοχή.
Την ίδια ώρα ο υψηλός πληθωρισμός είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, κοινό για όλες τις αγορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς ψαλιδίζει τα ποσά που οι εργαζόμενοι μπορούν να διαθέσουν για τις διακοπές τους ακόμη και στις πιο αναβαθμισμένες οικονομίες. Στα θετικά πάντως μέχρι στιγμής είναι πως δεν φαίνεται να έχει επηρεαστεί μέχρι στιγμής η αμερικάνικη αγορά λόγω του πολέμου. Ένα επίσης ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το 2021 τα ξενοδοχεία ανώτερης κατηγορίας 5 αστέρων ανέκτησαν περίπου το 90% των εσόδων του 2019 ενώ για τα χαμηλότερης κατηγορίας υπήρχε μία υστέρηση.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
